فناوری و دولت آینده (۱۴)؛
عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا گفت: استفاده از تکنولوژی و علم و بهره‌گیری از مفاهیم تجاری‌سازی علوم باید به عنوان سبک فکری در هیئت دولت نمایه شود. در این هنگام مشاهده خواهیم کرد تمام افراد، وزرا و کابینه با این سبک فکری، قانون گذاری و آیین نامه‌ها را تدوین خواهند کرد.
خبرگزاری علم و فناوری آنا- گروه علم و فناوری؛ درحال حاضر ظرفیت و پتانسیل‌های فراوان علمی در ایران وجود دارد که می‌توانیم با بهره گیری از این علوم و تکنولوژی ها، اتکا به اقتصاد نفتی مان را کاهش و با تکیه بر اقتصاد دانش بنیان، صنایع مختلف را رونق دهیم. هرچند دولت‌های پیشین تلاش‌های خوبی در این زمینه داشته اند، اما هنوز پاره‌ای موارد مغفول باقی مانده که رئیس جمهور آینده و تیم همراه او باید به این موارد توجه ویژه‌ای داشته باشند.
بررسی این موارد باعث شد گفت و گویی با دکتر رضا شاهین‌فر عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا، رئیس اسبق جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی و رئیس اسبق مرکز رشد واحد‌های فناور ابن سینا انجام دهیم.
مشروح گفتگو با شاهین‌فر به شرح زیر است:
*چه مسائلی در دولت‌های پیشین در زمینه علم و فناوری مغفول مانده‌اند که باید دولت جدید توجه ویژه‌ای به آن موارد داشته باشد؟
شاهین‌فر: حرکت علم در دوران کنونی با سرعت بسیار زیادی در حال پیشرویی است. تغییرات علمی و تکنولوژی‌های عصر حاضر که در اختیار جامعه قرار گرفته تفاوت محسوسی با نسل قدیم از نظر سطح ادراک و توان استفاده از تکنولوژی و وابستگی‌های علمی و تکنولوژی به ویژه نرم افزار‌ها و فضای مجازی و تکنولوژی‌های نوین دارد.
این نکته بسیار مهمی است. اگر قصد داریم جامعه را هم سو با دنیای پیشرفته کنیم باید به این نکته بسیار مهم توجه کنیم که ایران در حال گذر از دوران قدیم به جدید است.
امروزه ایران در حوزه‌های مختلف علمی و تکنولوژی مانند نانو، بیوتکنولوژی و خیلی از موارد دیگر جایگاه قابل قبولی در سطح دنیا پیدا کرده است و حرف‌هایی برای گفتن دارد. این مساله نشان می‌دهد که اکنون ظرفیت و پتانسیل‌های فراوانی در ایران داریم که می‌توانیم علوم و تکنولوژی‌ها به جای صنعت نفت و درآمد‌های نفتی به عنوان منبعی برای درآمد استفاده کنیم و کشور را توسعه دهیم و از تک بعدی سازی درآمد‌های کشور دست برداریم. این امر تنها به برکت شناخت تکنولوژی، علم و کاربرد‌های فناوری در زندگی روزمره جامعه و کارآفرینی امکان پذیر است.
شاید تا چند سال گذشته به تهیه مقاله‌های ISI و به نوعی نمایه‌هایی که در این زمینه دار سطح کشور وجود داشت، تاکید داشتیم. نوشتن مقالات امتیاز محسوب می‌شد، اما امروز رویکرد دانشگاه ها، اساتید و دانشجویان به طور کلی تغییر پیدا کرده است. هرچقدر هم این تغییرات به صورت لاکپشتی اتفاق می افتد، اما بیشتر رویکرد‌های علمی و تکنولوژی مان به سمتی رفته که این مقالات علمی و پژوهشی تبدیل به فناوری و محصول شوند. اگر رئیس جمهور آینده و تیم مدیریت و هیئت دولت آینده با این مفاهیم آشنا باشند و بتوانند از این موارد استفاده کنند، قطعا شاهد استقلال، آزادی، افزایش درآمد و رفاه عمومی خواهیم بود.
*رئیس جمهور آینده و هیئت دولت او چطور می‌توانند از ظرفیت‌های علمی کشور برای افزایش رفاه عمومی و کاهش مشکلات اقتصادی مردم استفاده کنند؟
شاهین‌فر: اصلا قابل توجیه نیست که کشوری با همه خزائن، منابع و امکانات خدادادی و استعداد‌های شهروندان ایرانی در این آستانه فقر و فشار و مشکلات اقتصادی باشد. این امر نشان دهنده این است که مدیریت باید از قبل تکنولوژی برای تبدیل علم به ثروت و کارآفرینی استفاده کند و با بهره برداری از منابع موجود و هدایت شهروندان به سمت تولید گام بردارد. این امکان پذیر نیست مگر اینکه از نسل نوجوان و کودکان این مملکت شروع کنیم.
امروز دیگر نمی‌توانیم جوانان و میانسالان را وادار کنیم که با مفاهیم تکنولوژی اخت پیدا کنند. باید از دوران کودکی با استفاده از بازی‌های علمی و تکنولوژی و براساس استعداد و ذهن کودکان، پذیرش آنها به جامعه را آغاز کنیم یعنی مدارس ما اکنون آینده ساز کشور است. از حضرت امام در زمانی که تبعید می‌شدند، پرسیدند، یاران تان کجاست؟ امام فرمودند، یاران من در گهواره‌ها هستند. آن زمان امام یاران خودش را در گهواره‌ها می‌دیدند.
امروز نیز باید همین رویکرد را داشت. وقتی کودکی از گهواره وارد مهدکودک می‌شود باید با این نوع مفاهیم آشنا شود و با این مفاهیم در دوران مدرسه رشد پیدا کند. قطعا در مراحل بعدی افرادی اثرگذاری در آینده کشور خواهند بود. این امر امکان پذیر نیست مگر اینکه نظام آموزش عالی، نظام آموزش و پرورش، نظام آموزش خانواده متناسب با این مفاهیم نوسازی، ارزیابی و بازیابی شوند. به نوعی منابع، بازی‌ها و هرآن چیزی که در اختیار افراد قرار گیرد متناسب به آنها به روز رسانی شود.
*قطعا برای نوسازی، ارزیابی و بازیابی‌های این نظام‌ها باید تغییرات اساسی در وزارتخانه‌های وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و سایر نهاد‌ها به وجود آید، این طور نیست؟!
شاهین‌فر: استفاده از تکنولوژی و علم و بهره گیری از مفاهیم تجاری سازی علوم باید به عنوان سبک فکری در هیئت دولت نمایه شود. در این هنگام مشاهده خواهیم کرد تمام افراد، وزرا و کابینه با این سبک فکری، قانون گذاری و آیین نامه‌ها را تدوین خواهند کرد. در این صورت بحث‌های مالی و اجتماعی متناسب به آنها رشد می‌کند. نمی‌شود که ما وارد اجتماعی تکنولوژی و جهانی نرم افزار شویم، اما همچنان نظام فیلترینگ را حفظ کنیم و ادامه دهیم. این موارد در تضاد یکدیگر هستند. دیگر دوران امتناع و محدود کردن تمام شده است. دوران اصلاح و استفاده از فرصت هاست.
چه بسا همه فضا‌ها و امکاناتی که اکنون وجود دارد بستری برای ایجاد فرهنگ اسلامی و تبلیغ فرهنگ علمی اسلامی شود. ما باید از این بستر‌ها استفاده کنیم.
اگر هیئت دولت و تیم جدید ریئس جمهور و هیئت دولت جدید با این سبک فکری آشنا باشند، خود به خود تغییرات زیادی در تمام موارد تصمیم سازی به وجود می‌آید. نظام آموزش و پرورش، نظام آموزش عالی تغییر خواهند کرد. نظام کار و کارآفرینی، نظام سرمایه گذاری و نظام مراوردات بین المللی اصلاح خواهد شود. بقیه موارد نیز به صورت زنجیره وار به یکدیگر متصل هستند.
اگر ما روی این 3- چهار مقوله متمرکز شویم، یک الی دو زنجیره ناقص نیز در میان خواهیم داشت، که عملا امکان استفاده از آن فضای جدید را به وجود نمی‌آورد بنابراین رئیس جمهور جدید باید با اعتقاد راسخ و تسلط کامل به موضوع پای میدان بیاید. تیم‌های فکری و مشاورانی که در کنار او هستند باید با عقاید تکنولوژی و روش‌های و سبک‌های نوین و علوم جدید آشنایی کامل را داشته باشند.
آنها باید انگیزه لازم برای استفاده از این فضا‌ها را داشته باشند. در عصر حاضر نمی‌شود در جیب مان گوشی نوکیای بدون هیچ امکاناتی داشته باشیم و مدعی شویم که می‌خواهیم از تمام تکنولوژی‌های مرتبط برای بازاریابی مجازی و شبکه سازی بین المللی مجازی استفاده کنیم. تمامی این ابزار‌ها در راستای همدیگر هستند. رئیس جمهور آینده و تیم او باید به این مساله توجه کنند.