تلسکوپ جیمز وب آدم فضایی‌ها را می‌بیند؟

تلسکوپ فضایی جیمز وب می‌تواند بسیاری از گازهای جالب را در جو سیاره‌های فراخورشیدی شناسایی کند. وقتی آن جهان‌های دور از مقابل ستارگان خود می‌گذرند، جو آن‌ها نور را فیلتر می‌کند و اثری از ترکیبات خود را که تلسکوپ می‌تواند تشخیص دهد، در آن به جا می‌گذارد.

اگر تمدنی بیگانه در کهکشان راه شیری، جیمز وب خود را داشته باشد، قادر به انجام همین کار با زمین است و براساس پژوهشی جدید، می‌تواند دریابد که تمدنی هوشمند در اینجا زندگی می‌کند. یافته‌ی جدید این امید را برمی‌انگیزاند که پیشرفته‌ترین تلسکوپ فضایی جهان بتواند هنگام خیره‌شدن به جهان‌های دوردست، تمدن‌های بیگانه را شناسایی کند.

بخش عمده‌ی جو زمین از نیتروژن و حجم مناسبی اکسیژن تشکیل شده است. سایر گازها کسر کوچکی از کل محسوب می‌شوند. اما همان‌طور که از بحران کنونی تغییر اقلیم می‌دانیم، آن گازهای اندک می‌توانند تاثیر زیادی داشته باشند؛ چنان چشمگیر که هرکس زمین را از دوردست‌ها تماشا کند، می‌تواند از آن آگاه شود.

گروهی از اخترشناسان تصمیم گرفتند تا دریابند که جو سیاره‌ی ما از نگاه تلسکوپ فروسرخی که در انتظار مطالعه‌ی زمین از روی نور خورشید است، چگونه به نظر خواهد آمد. در یک سناریو، سیگنال مولکول‌ها بسیار واضح‌تر از نویز تلسکوپ بود و وجود مجموعه‌ی وسیعی از مولکول‌ها ازجمله دی‌اکسید کربن، متان، ازن، بخار آب و حتی کلروفلوئوروکربن‌ها (CFC) شناسایی شد. CFC-ها با وجود ممنوعیت استفاده در بیش از ۳۳ سال گذشته، هنوز در جو زمین موجود هستند.

در سناریوی اول، اگر بیگانگان زمین را از جهانی دور ببینند، شواهد برای سکونت‌پذیری سیاره آبی بسیار قانع‌کننده خواهد بود. رصدگران فرازمینی به‌لطف آثار موجود در جو، هم از وجود زیست‌کره و هم آنتروفسفر آگاه خواهند شد. آنتروفسفر به بخشی از سیاره گفته می‌شود که دراثر فعالیت‌های انسانی تغییر کرده است. از آنجا که CFC-ها به‌وسیله‌ی هیچ فرایند طبیعی شناخته‌شده‌ای تولید نمی‌شوند، وجودشان نشان‌دهنده‌ی یک منبع مصنوعی است.

در سناریوی واقع‌بینانه‌تر، اخترشناسان فرازمینی همچنان می‌توانند از میان سیگنال‌های مزاحم، دی‌اکسیدکربن، متان و نشانه‌ای ضعیف از ازن را ببینند. در این وضعیت، بدون داشتن اطلاعات زمینه‌ای در مورد سیاره آبی، این ترکیب از گازها به تنهایی وجود حیات و حتی تمدن هوشمند را نشان نخواهند داد؛ اما قطعا احتمال آن را مطرح می‌کنند.

پژوهشگران باور دارند که با استفاده از زمین به‌عنوان مدل، می‌توانند پیچیدگی‌های جوهای بیگانه را در جهان‌هایی که تقریبا شبیه سیاره‌ی ما هستند، بهتر درک کنند. یک آزمون جالب، سیاره‌های منظومه تراپیست ۱ هستند؛ هفت جهان فراخورشیدی به اندازه‌ی زمین که به دور کوتوله‌ای سرخ در فاصله‌ی ۴۰ سال نوری از ما می‌چرخند.

برخی از سیاره‌های تراپیست ۱ در منطقه‌ی سکونت‌پذیر منظومه‌ی خود واقع شده‌اند. جیمز وب قبلا با رصد درونی‌ترین سیاره‌ی این منظومه، دریافت که جو چشمگیری پیرامون آن وجود ندارد. اما اگر جهان‌های بیرونی‌تر در تراپیست ۱ دارای جو باشند، ممکن است بتوان فهمید که آیا سکونت‌پذیر هستند یا خیر.

تقریبا ۴ هزار سیاره در فاصله‌ی ۵۰ سال نوری از زمین وجود دارد. شاید تمدنی بیگانه قبلا به وجود ما در اینجا پی برده باشد. بااین‌حال اگر این‌گونه باشد، شاید از خود بپرسید که پس چرا هنوز با ما ارتباط نگرفته است. این پرسش بسیار جالب در پارادوکس فرمی بررسی شده است.

۵۸۵۸