فقط انتشار مقاله شرط ارتقای رتبه علمی ایران نیست/ استخراج پژوهش‌های مبتنی بر نیاز جامعه منجر به حل مسئله می‌شود

رئیس دانشگاه خواجه نصیر در گفت‌وگو با آنا:

رئیس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی درباره عوامل تاثیرگذار بر ارتقای رتبه تولید علمی ایران توضیحاتی را ارائه کرد.

خبرگزاری علم و فناوری آنا- نادیا عابد؛ بر اساس آخرین داده‌های نمایه‌نامه وب آو ساینس، رتبه ایران از نظر تعداد انتشارات علمی در جایگاه ۱۷ جهان است. بررسی روند تغییرات رتبه ایران در ۶ سال گذشته در این پایگاه نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۷ ایران در این نمایه‌نامه رتبه ۱۷ را به دست آورده و تا سال ۲۰۱۹، این رتبه را حفظ کرده است. در سال ۲۰۲۰ رتبه ایران با دو پله افزایش، به رتبه ۱۵ ارتقا پیدا کرد، ولی در دو سال گذشته این رتبه از دست رفته و در سال ۲۰۲۲ مجدد به رتبه ۱۷ بازگشته است. این اولین‌بار است که رتبه علمی ایران از نظر تعداد انتشارات در وب آو ساینس برای دو سال متوالی روند کاهشی داشته است.

همچنین ایران از سال ۲۰۱۷ از نظر تعداد انتشارات در نمایه‌نامه WOS رتبه اول منطقه را داشت، ولی در سال ۲۰۲۲ میلادی پس از ۵ سال جایگاه اول منطقه را از دست داده است و با سیر نزولی رتبه دوم را کسب کرده است؛ به گفته کارشناسان آموزش عالی اگر این روند همچنان ادامه داشته باشد در آینده‌ای نه چندان دور جامعه علمی ایران با خطر بزرگی مواجهه می‌شود که شاید بتوان سخت تر به جبران آن اقدام کرد. 

بر همین اساس؛ امیررضا شاهانی، رئیس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی درباره جلوگیری از نزولی شدن رتبه تولید علمی ایران در منطقه اظهار کرد: باید آسیب شناسی جدی در این زمینه انجام شود؛ چرا که این مسئله دارای عوامل گوناگونی است. 

وی افزود: مجازی شدن آموزش دانشگاه‌ها به علت شیوع ویروس کرونا تاثیر زیادی بر جابه جایی رتبه‌های تولید علم ایران گذاشت. 

شاهانی درباره عوامل تاثیرگذار بر ارتقای رتبه تولید علمی ایران گفت: با وجود اینکه مقاله نویسی اهمیت زیادی دارد، اما منحصرا توجه به آن کافی نیست؛ بنابراین مقاله باید حاصل پژوهش‌های نیاز محور باشد. یعنی ارتباط دو سویه جامعه دانشگاهی با صنایع و سازمان‌های مختلف که منجر به انتشار مقالات پژوهشی می‌شود قابل قبول است؛ چرا که هم مقاله منتشر کرده ایم و هم در راستای حل معضل کشور گام برداشته ایم.

وی اضافه کرد: تولید علم به منظور رفع نیاز‌های بشر انجام می‌شود، ضمنا ملاک اصلی در رتبه بندی‌های بین المللی فقط انتشار مقاله نیست، بلکه پروژه‌های صنعتی، ارتباط صنعت با دانشگاه و شاخص‌های دیگر باید در این زمینه و به خصوص در عرصه تحقق مرجعیت علمی لحاظ شود. 

رئیس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با اشاره به چگونگی نیازسنجی دانشجویان در دستیابی به پایان نامه‌ها و رساله‌های مسئله محور گفت: نتایج پژوهش‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی در راستای نیاز‌های جامعه ساماندهی می‌شود، البته چنین پروژه‌هایی دارای دردسر‌های زیادی هستند. برای مثال، استادان در قبال دریافت پروژه با مشکلاتی مواجهه می‌شوند و گاهی صنعت در راستای اهداف دانشگاه‌ها قدم بر نمی‌دارند و بی خبر از مشکلات آنهاست و همچنین بعضی از استادن ترجیح می‌دهند به دنبال حل این مسائل نباشند و به راه‌های کسب درآمد آسان‌تر فکر کنند؛ چرا که انجام پروژه‌های صنعتی کار آسانی نیست و به هرحال مسئولیت دارد که باید برای حل مسئله معیار‌های تشویقی در نظر بگیریم. 

شاهانی اضافه کرد: برخی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی بر خلاف قوانین و مقررات کار می‌کنند و کمتر روی مسائل پژوهشی متمرکز هستند، بنابراین باید این معضل را با در نظر گرفتن حقوق ویژه دانشجویان دکتری حل کرد تا بیشتر وقت دانشجویان به حل مشکلات جامعه اختصاص یابد.

کاهش مدت زمان سنوات تحصیلی دانشجویان ارشد به ضرر جامعه است

رئیس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی ادامه داد: حداکثر سنوات مجاز در آیین نامه جدید کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۲ به ۵ نیم سال تحصیلی رسیده است که کار درستی نیست؛ چرا که پژوهش‌های نیازمحور جامعه از سوی دانشجویان به علت زمانبر بودن ۶ نیم سال یعنی ۳ سال طول می‌کشد و باید این زمان افزایش یابد.

وی افزود: محدود کردن دوره‌های تحصیلات تکمیلی به علت اینکه نمی‌توان در زمان مشخص فعالیت علمی انجام داد مورد پسند نیست. 

شاهانی با اشاره به انتقاد نسبت به آیین نامه ارتقای اساتید اظهار کرد: مقالات و پژوهش‌هایی که با توجه به نیاز‌های جامعه استخراج می‌شوند، اگر ملاک دانشجویان و استادان قرار گیرد و در آن امتیاز دهی لحاظ شود، می‌تواند باعث حل مشکل شود.