«نوروز»، پدیده ای جاودانه در فرهنگ ایرانی

ابراهیم فیاض در گفت وگو با روابط عمومی اظهار کرد: نوروز ریشه ای کهن دارد که به دوران ماقبل تاریخ بازمی گردد و از دل اسطوره های ایرانی سر برآورده است. این جشن نه تنها به عنوان یک رسم دیرینه بلکه به عنوان پدیده ای جاودانه در فرهنگ ایرانی تثبیت شده است.

وی با اشاره به جنبه های نمادین این آیین افزود: نوروز بازتابی از زنده شدن طبیعت و آغاز فصلی نو است؛ فصلی که زمین از رخوت زمستانی خارج می شود درختان شکوفه می دهند و سبزی و طراوت جایگزین خشکی و سردی می شود. در باورهای قدیمی «ننه سرما» زمستان را پشت سر می گذارد و «بابا نوروز» نویدبخش بهار و زندگی دوباره می شود. حتی گفته می شود که شخصیت بابانوئل در فرهنگ مسیحی نیز برگرفته از بابا نوروز ایرانی است.

این جامعه شناس با تأکید بر ابعاد اسطوره ای نوروز خاطرنشان کرد: این جشن علاوه بر ارتباط عمیق با طبیعت در طول تاریخ بارها بازتولید شده و همچنان در فرهنگ مردمان منطقه زنده است. در تمدن های قدیمی هیچ جشنی به گستردگی و شکوه نوروز وجود نداشته و ندارد.

فیاض با اشاره به پیوند معنوی و کیهانی نوروز گفت: این آیین برخلاف بسیاری از جشن ها نه تنها تغییر فصل را نشان می دهد بلکه نمایانگر بیداری زمین از خواب زمستانی و ورود به حیات دوباره در بهار است.

وی با مرور جشن های ایران باستان اظهار کرد: در تمدن کهن ایرانی هر فصل با جشنی ویژه همراه بود. برای مثال جشن مهرگان در پاییز برگزار می شد یلدا طولانی ترین شب سال را گرامی می داشت و جشن تیرگان در میانه تابستان برگزار می شد. در این میان نوروز جایگاهی برجسته داشت چراکه نه تنها آغاز فصل بهار بلکه سرآغاز سال نو نیز به شمار می رفت.

این جامعه شناس با اشاره به جایگاه عناصر چهارگانه در اسطوره های ایرانی افزود: در باورهای ایرانی آب نماد صلح و آرامش بود و ایزدبانوی آب ها «آناهیتا» نگهبان این عنصر مقدس شناخته می شد. از سوی دیگر آتش مظهر دگرگونی و تحول بود و در برخی روایت ها نمادی از نیروهای شر نیز محسوب می شد.

فیاض با اشاره به آیین چهارشنبه سوری تصریح کرد: این جشن سنتی کهن برای تطهیر و دور کردن اندوه و بیماری بوده است. ایرانیان در آخرین چهارشنبه سال آتش می افروختند زردی و خستگی سال کهنه را به شعله های آن می سپردند و سرخی و نشاط آن را به نشانه آغاز سال نو دریافت می کردند. این رسم بازتابی از باورهای طبیعت گرایانه و اسطوره ای ایرانیان بود.

وی در مورد آیین «سیزده بدر» گفت: این سنت ریشه در باورهای باستانی ایرانیان دارد. در گذشته عدد ۱۳ را نحس می دانستند و بر این باور بودند که در این روز نباید در خانه ماند. به همین دلیل مردم برای دفع نحسی و استقبال از خوش یمنی به طبیعت پناه می بردند و این روز را به شادی و نشاط می گذراندند. امروزه نیز سیزده بدر به عنوان روز طبیعت گرامی داشته می شود.

این جامعه شناس به رسم کهن خانه تکانی اشاره کرد و گفت: این آیین که همزمان با آغاز بهار در خانه های ایرانیان اجرا می شود تنها به مفهوم پاکیزگی و نوسازی خانه محدود نمی شود بلکه با جایگاه زنان در تمدن سازی نیز پیوند دارد. در جوامع کهن زنان بنیان گذاران تمدن و شهرنشینی بودند و اگر آنان نبودند مردان همچنان زیر درختان زندگی می کردند.

وی ادامه داد: خانه برای زنان مکانی مقدس و سرشار از امنیت بود از همین رو آنان با آغاز سال نو تلاش می کردند خانه را نیز از هرگونه آلودگی و کهنگی پاک کنند.

انتهای پیام