هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء؛ پیشتازی استارتآپهای ایران در فناوریهای نوین

خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در دل یک کشور با تاریخ پر فراز و نشیب، جایی که نوآوری و کارآفرینی در هم تنیده شدهاند، استارتآپهای صنعتی ایران در حال شکوفایی و تحول هستند.
حضور جوانان تحصیلکرده و خلّاق به همراه جمعیت جوان کشور، فرصتهایی بینظیر را برای شکلگیری و رشد این استارتآپها فراهم کرده است. از روزهای ابتدایی ظهور فناوریهای نوین تا امروز، ایران بهعنوان یکی از بازیگران اصلی در عرصه استارتآپهای صنعتی شناخته میشود.
براساس دادههای موجود و تجارب گذشته، استارتآپهای صنعتی ایران در حال پیشرفت و توسعه فناوری هستند و این بخش در حال شکلگیری قدرتی است که در آیندهای نهچندان دور بر خاورمیانه تأثیرگذار خواهد شد و ایران به عنوان یک کشور با منابع نفت و گاز غنی و نیز یک جمعیت جوان و تحصیل کرده مستعد توسعه صنعتی در این منطقه است.
این گزارش نگاهی عمیق به سفر تحولی استارتآپها در ایران در بیش از دو دهه گذشته دارد و چالشها و فرصتهای پیش روی این بخش را به همراه دستاوردهایی که در سالهای اخیر کسب شده، بررسی میکند که آیا ایران میتواند به «هابی» برای استارتآپهای صنعتی در خاورمیانه تبدیل شود؟ با ما همراه باشید تا در این سفر جذاب، ابعاد مختلف این تحولات را مورد کنکاش قرار دهیم.
وضعیت فعلی استارتآپهای صنعتی
چند سال گذشته، ایران بهعنوان یکی از کشورهای پیشرو در حوزه استارتآپهای صنعتی، تلاشهای چشمگیری را درراستای توسعه این بخش انجام داده است.
با توجه به توانمندیهای جوانان تحصیلکرده و آشنا به فناوری، ایران به محلی مناسب برای شکلگیری استارتآپهایی تبدیل شده که میتواند در صنعت و اقتصاد کشور تأثیرگذار باشد.
حوزه استارتآپهای صنعتی در ایران به سرعت در حال گسترش است، با ورود تکنولوژیهای نوین و افزایش علاقه جوانان به کارآفرینی، تعداد استارتآپها در این حوزه به طرز چشمگیری افزایش یافته و زمینههایی همچون فناوری اطلاعات، تجهیزات پزشکی، انرژیهای تجدیدپذیر و صنایع غذایی از جمله بخشهایی هستند که توجه ویژهای به آنها شده است.
فعالیت ۶۴۰۰۰ نفر در اکوسیستم دانشبنیان و استارتآپی ایران
سالهای اخیر، تعداد استارتآپهای فعال در ایران به طور چشمگیری افزایش یافته است و براساس آمارها، تعداد استارتآپها در ایران تا سال ۲۰۲۲ به بیش از ۴۰۰۰ استارتآپ رسیده است و ۶۴ هزار نفر هم در اکوسیستم دانشبنیان و استارتآپ مشغول فعالیت هستند.
موانع و چالشها
با وجود رشد قابل توجه استارتآپهای صنعتی در ایران، چالشهای متعددی نیز وجود دارد که میتواند بر روند توسعه آنها تأثیر بگذارد.
تحریمها: تحریمهای بینالمللی میتوانند دسترسی به منابع خارجی، تکنولوژی و سرمایهگذاری خارجی را محدود کنند که البته با توجه به ظرفیتهایی که ایران در حوزه استارتآپ دارد، موفق به عبور از تحریمها شدهایم.
محدودیتهای مالی: عدم دسترسی به سیستمهای بانکی بینالمللی و سرمایهگذاریهای خارجی، یکی از بزرگترین موانع برای استارتآپهاست.
زیرساختهای فناوری: در حالی که برخی شهرها مانند تهران و شیراز در زمینه فناوری پیشرفتهایی داشتهاند، بسیاری از مناطق هنوز به زیرساختهای لازم دسترسی ندارند و باید مسئولان معاونت فناوری ریاست جمهوری در این زمینه اقدامات عاجلی داشته باشند.
موفقیتها و چشماندازها
با وجود چالشها، برخی استارتآپهای ایرانی توانستهاند موفقیتهای بینالمللی را کسب کنند و این موفقیتها میتوانند الگوهای مناسبی برای دیگر استارتآپها باشد، به عنوان مثال، استارتآپهای فعال در زمینه فناوریهای نوین و اینترنت اشیاء (IoT) توانستهاند در بازارهای خارجی سهمی داشته باشند.
رشد اکوسیستم استارتآپی
با وجود مشکلات اقتصادی، اکوسیستم استارتآپی ایران روندی روبهرشد داشته و تعداد شتابدهندهها، مراکز رشد و هستههای فناوری در دانشگاهها افزایش یافته و این امر به حمایت از استارتاپها کمک کرده است.
توجه دولت و نهادهای خصوصی
دولت و نهادهای خصوصی مانند بانکها و سرمایهگذاران خطرپذیر در حال افزایش حمایت مالی از استارتآپهای صنعتی هستند و این حمایت شامل تسهیلات مالی، مشاوره و تسهیل در ایجاد زیرساختهاست.
تمرکز بر فناوریهای نوین
بسیاری از استارتآپهای صنعتی در ایران به فناوریهای نوینی مانند اینترنت اشیاء (IoT)، هوش مصنوعی و اتوماسیون صنعتی توجه کردهاند و این فناوریها میتوانند به بهینهسازی فرآیندهای تولید و کاهش هزینهها کمک کنند.
بازار داخلی و صادرات
برخی از استارتآپها موفق به ورود به بازارهای بینالمللی شده و محصولات خود را به نقاط مختلف جهان صادر میکنند و این وضعیت میتواند به تقویت اقتصاد کشور و ایجاد فرصتهای شغلی کمک کند.
قابلیتهای انسانی
نیروهای جوان و متخصص در ایران با استعدادهای قابل توجه در زمینه فناوری و مهندسی، اساس استارتآپهای صنعتی را تشکیل میدهند و تواناییهای بالای این نیروها میتواند به پیشرفت و نوآوری در این حوزه کمک کند.
رشد تکنولوژی
استارتآپهای ایرانی بهخصوص در حوزههای فناوری اطلاعات، اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی و بلاکچین رشد قابل توجهی داشتهاند و این رشد به بهینهسازی صنایع و رفع مشکلات روزمره کمک میکند.
جذب سرمایه
سرمایهگذاری در استارتآپها در ایران نیز در سالهای اخیر رو به افزایش بوده و برآورد میشود که سال ۲۰۲۱، مجموع سرمایهگذاری در استارتآپهای ایرانی به حدود ۲۰۰ میلیون دلار رسیده باشد و این سرمایهگذاریها عمدتاً از طریق سرمایهگذاران خطرپذیر، شتابدهندهها و حمایتهای دولتی تأمین میشود.
نقش دولت و سیاستگذاری
دولت ایران به اهمیت استارتآپها پی برده و تلاشهایی برای ایجاد بسترهای مناسب برای رشد آنها انجام داده است. برنامههای حمایتی، تسهیلات مالی و ایجاد شتابدهندههای استارتآپی از جمله اقداماتی است که به رشد این بخش کمک میکند.
حوزه استارتآپهای صنعتی در ایران به یک نقطه عطف رسیده و با وجود چالشها و موانع، ظرفیتهای عظیم کشور در زمینه نیروی انسانی و منابع طبیعی میتواند به توسعه این بخش کمک کند. در آینده، اگر موانع موجود برطرف شود و سیاستها به گونهای طراحی شود که حمایت بیشتری از استارتآپها انجام شود، ایران میتواند به یک «هاب» مهم در حوزه استارتآپهای صنعتی تبدیل شود.
تقویت زیرساختهای فناوری اطلاعات
سرمایهگذاری در شبکههای اینترنتی و فناوریهای نوین برای بهبود دسترسی به تکنولوژی.
حمایت از تحقیق و توسعه (R&D)
تخصیص بودجه بیشتری به پروژههای تحقیقاتی و فناوریهای نوین
تقویت ارتباطات بینالمللی
ایجاد شرایطی برای جذب سرمایهگذاران خارجی و ارتقای همکاریهای بینالمللی.
در نهایت، استارتآپهای صنعتی میتوانند نقش بسزایی در تحول اقتصادی و صنعتی ایران ایفا کنند و با حمایتهای مناسب، ایران میتواند به یکی از مراکز اصلی استارتآپ در خاورمیانه تبدیل شود.
در چند دهه گذشته، استارتآپهای صنعتی به یکی از مؤلفههای اصلی رشد اقتصادی و توسعه کشورهای در حال توسعه تبدیل شدهاند و ایران نیز دراین مسیر گام گذاشته و به یکی از کشورهای پیشرو در منطقه تبدیل شده است. این کشور با جمعیت جوان و تحصیلکرده، ظرفیتهای بالقوه را برای توسعه این بخش دارد.
در این گزارش، وضعیت استارتآپ صنعتی ایران را در دو دهه گذشته و دوره کنونی مورد بررسی قرار دادهایم.
جدول روند پیشرفت فناوری و صنایع کوچک در ایران
۱۹۷۳ تا ۱۹۸۳: در این دوره، استارتآپها در ایران مفهومی نداشتند و اقتصاد تحت تأثیر جنگ و تحولات سیاسی قرار داشت.
۱۹۹۳: با شروع فرآیند خصوصیسازی و جلب سرمایههای خارجی، زمینه برای ظهور استارتآپها فراهم شد.
۲۰۰۳: کاهش محدودیتهای اینترنت و دسترسی به فناوریهای نوین موجب ظهور اولیه استارتآپها شد.
۲۰۱۳: با راهاندازی شتابدهندهها و افزایش سرمایهگذاریها، اکوسیستم استارتآپی ایران شروع به شکلگیری جدیتر کرد.
۲۰۱۸: به دلیل تحریمها، استارتآپها به سمت بازارهای داخلی و نوآوریهای جدید حرکت کردند.
۲۰۲۳: اکوسیستم استارتآپی وارد مرحله جدیدی از رشد و توسعه تکنولوژیکی شده است.
این جدول نمایی از تحولات استارتآپی در ایران است.
آمار پیشرفتهای استارتآپی ایران در سالهای گذشته
وضعیت فعلی استارتآپهای صنعتی
حوزه استارتآپهای صنعتی ایران در سالهای اخیر با رشد چشمگیری مواجه شده و بسیاری از استارتآپها در زمینه فناوری اطلاعات، اینترنت اشیاء (IoT)، انرژیهای تجدیدپذیر و صنایع غذایی فعالیت میکنند و با وجود برخی چالشها، این بخش در حال گسترش است.
شاخصهای کلیدی
تعداد استارتآپها: افزایش تعداد استارتآپها به طور قابل توجهی نشاندهنده رشد این بخش است.
عمر استارتآپها: افزایش عمر استارتآپها نشاندهنده استحکام و ماندگاری آنها است.
تخصصها: گسترش تخصصها بیانگر متنوعسازی و تنوع محصولات استارتآپهاست.
ابعاد: گسترش ابعاد و 분야های فعالیت نشاندهنده گستره رشد است.
موانع و چالشها
تحریمها: تحریمهای بینالمللی میتوانند دسترسی به منابع خارجی و تکنولوژی را محدود کنند.
محدودیتهای مالی: عدم دسترسی به سیستمهای بانکی بینالمللی و سرمایهگذاری خارجی، یکی از بزرگترین موانع برای استارتآپهاست.
زیرساختهای فناوری: برخی شهرها هنوز به زیرساختهای فناوری دسترسی ندارند.
پیشنهادات
تقویت زیرساختهای فناوری اطلاعات: سرمایهگذاری در شبکههای اینترنتی و فناوریهای نوین برای بهبود دسترسی به تکنولوژی.
حمایت از تحقیق و توسعه (R&D): تخصیص بودجه بیشتری به پروژههای تحقیقاتی و فناوریهای نوین.
تقویت ارتباطات بینالمللی: ایجاد شرایطی برای جذب سرمایهگذاران خارجی و ارتقای همکاریهای بینالمللی.
نتیجهگیری
حوزه استارتآپهای صنعتی در ایران به یک نقطه عطف رسیده است. با وجود چالشها و موانع، ظرفیتهای عظیم کشور در زمینه نیروی انسانی و منابع طبیعی میتواند به توسعه این بخش کمک کند. در آینده، اگر موانع موجود برطرف شود و سیاستها به گونهای طراحی شود که حمایت بیشتری از استارتآپها انجام شود، ایران میتواند به یک هاب مهم در حوزه استارتآپهای صنعتی تبدیل شود.
منابع
سایت رسمی شورای عالی فناوری اطلاعات
سایت رسمی سازمان نظام مهندسی فناوری اطلاعات ایران
اطلاعات آماری دفتر آمار و تحلیلی وزارت صنعت، معدن و تجارت
استارتآپهای صنعتی میتوانند نقش بسزایی در تحول اقتصادی و صنعتی ایران ایفا کنند و با حمایتهای مناسب، ایران میتواند به یکی از مراکز اصلی استارتآپ در خاورمیانه تبدیل شود.