شهر یئری کجاست؟

شهر یئری، محوطه ای باستانی و مرموز در استان اردبیل، شهرستان مشگین شهر (خیاو)، در نزدیکی روستای پیرازمیان قرار دارد. این منطقه کهن، با هزاران سال قدمت، مجموعه ای بی نظیر از سنگ افراشت های اسرارآمیز، گورهای باستانی و سازه های دفاعی را در خود جای داده که از تمدنی کهن و ناشناخته در شمال غرب ایران حکایت می کند.

سفر به دل تاریخ همیشه تجربه ای شگفت انگیز و پر از رمز و راز است. در میان سرزمین های کهن ایران، برخی نقاط گویی در اعماق زمان ایستاده اند تا راوی داستان هایی باشند که سال ها پیش بر آن ها گذشته است. «شهر یئری» یا «شهر آدم های بی دهان»، یکی از همین گنجینه های پنهان است که در قلب آذربایجان، سینه به سینه رازهای ناگفته ای را در خود نهفته است. این محوطه باستانی که از مهم ترین سایت های پیش از تاریخ در شمال غرب ایران و حتی جهان به شمار می رود، هر بیننده ای را به تأمل وامی دارد و پرسش هایی عمیق را در ذهن او برمی انگیزد. از قدمت خیره کننده اش تا سنگ افراشت های بی دهان و گورهای اسرارآمیزش، هر گوشه ای از شهر یئری، تکه ای از پازل تمدنی غنی است که اکنون تنها بقایایش به جا مانده است.

شهر یئری دقیقاً کجاست؟ راهنمای کامل موقعیت و دسترسی

برای آنان که شیفته کشف نقاط بکر و تاریخی هستند، آشنایی با موقعیت دقیق شهر یئری و مسیرهای دسترسی به آن، نخستین گام در برنامه ریزی یک سفر فراموش نشدنی خواهد بود. این محوطه باستانی که با نام های دیگری همچون «پیر ازمیان»، «میزبوری» و «عزیزکند» نیز شناخته می شود، در منطقه ای خوش آب و هوا و در دل طبیعت بی نظیر استان اردبیل آرمیده است.

موقعیت جغرافیایی و اداری شهر یئری

شهر یئری در استان اردبیل، شهرستان مشگین شهر (خیاو)، در ۱ کیلومتری شمال غربی روستای پیرازمیان و از توابع روستای ارجق قرار گرفته است. این منطقه در کرانه غربی رودخانه قره سو، که شریان حیاتی منطقه به شمار می رود، واقع شده و چشم اندازی بی نظیر از طبیعت بکر و کوه سبلان را به نمایش می گذارد. نزدیکی به این رودخانه، در طول تاریخ، نقش بسزایی در شکل گیری و دوام تمدن در این محوطه داشته است.

فاصله ها و مسیرهای کلیدی

دسترسی به شهر یئری نسبتاً آسان است، اگرچه بخش پایانی مسیر نیازمند عبور از جاده ای خاکی است. فاصله های تقریبی این محوطه باستانی از شهرهای مهم اطراف به شرح زیر است:

• از اردبیل: حدود ۶۵ کیلومتر به سمت شمال غرب.
• از مشگین شهر: تقریباً ۳۱ تا ۴۰ کیلومتر به سمت شرق.
• از لاهرود: در حدود ۱۶ کیلومتر به سمت شمال شرق.

بهترین مسیر دسترسی به شهر یئری، از جاده اردبیل به مشگین شهر آغاز می شود. پس از عبور از شهر لاهرود، تابلوی روستای پیرازمیان در سمت چپ جاده نمایان می شود. با ورود به این جاده روستایی و طی کردن حدود یک کیلومتر مسیر خاکی، به قلب محوطه باستانی شهر یئری می رسید. توصیه می شود برای ناوبری دقیق تر، از نقشه های آنلاین و سیستم های موقعیت یاب جهانی استفاده شود تا مسیر با اطمینان بیشتری طی گردد.

شهر یئری: شهر آدم های بی دهان و اسرار پنهان

آنچه شهر یئری را بیش از هر چیز دیگری متمایز می کند و لقب «شهر آدم های بی دهان» را برای آن به ارمغان آورده است، مجموعه ای از سنگ افراشت های اسرارآمیز و منحصربه فرد است که در هیچ جای دیگر دنیا نظیری ندارد. این مجسمه های سنگی، گویی نگهبانان خاموشی هستند که از اعماق تاریخ، نظاره گر تحولات زمانه بوده اند.

ابعاد و ساختار محوطه باستانی

محوطه باستانی شهر یئری با وسعتی بالغ بر ۴۰۰ هکتار، یک مجموعه عظیم و پیچیده است که از چندین بخش اصلی تشکیل شده است. این وسعت، آن را به وسیع ترین منطقه تاریخی استان اردبیل تبدیل کرده است. بخش های اصلی این محوطه شامل:

• دژ نظامی (قلعه ارجق): یک قلعه مستحکم با دیوارهای دفاعی عظیم از نوع خشکه چین که نشان از اهمیت استراتژیک منطقه در دوران باستان دارد.
• معبد: یک نیایشگاه باستانی که شواهد معماری و آثار کشف شده در آن، حاکی از برگزاری آیین های مذهبی پیچیده در این مکان است.
• قوشا تپه: این واژه در زبان محلی به معنای «دو تپه نزدیک به هم» است و به دلیل وجود دو تپه مقابل یکدیگر به این نام خوانده می شود. این بخش قدمت بسیار بیشتری نسبت به سایر قسمت ها دارد و قدیمی ترین آثار سکونت بشر در شهر یئری از آنجا به دست آمده است.

علاوه بر این بخش های اصلی، محوطه شهر یئری شامل گورهای باستانی متعدد، مناطق مسکونی نزدیک قلعه و البته رودخانه قره سو است که در کنار آن جریان دارد و تأمین کننده آب و حیات برای ساکنان باستانی این شهر بوده است.

سنگ افراشت های منحصر به فرد (مگالی تیک)

قلب تپنده شهر یئری، مجموعه ای از سنگ افراشت های (استل های) باستانی است که بیش از ۵۳۷ عدد از آن ها در بخش معبد یافت شده اند. این تعداد، این محوطه را از نظر فراوانی استل ها در جهان بی نظیر ساخته است؛ به گونه ای که نمونه مشابهی در ترکیه تنها با حدود ۳۰ استل و در آذربایجان با یک عدد استل وجود دارد.

این سنگ افراشت ها با ارتفاعی متغیر از ۷۰ تا ۲۶۰ سانتی متر و حتی تا ۳۵ سانتی متر در برخی نقاط، همگی بر روی سنگ های سخت حکاکی شده اند و اکثراً به شکل انسان هایی دست به سینه و بدون دهان هستند. حکاکی ها با ضربات منظم و دقیق با استفاده از سنگ های سخت، استخوان حیوانات و فلزات شکل گرفته اند. وجود تنها یک مجسمه زن با دهان، در میان این همه پیکره بی دهان، سوالی بزرگ را در ذهن باستان شناسان و بازدیدکنندگان ایجاد کرده است.

سنگ افراشت های شهر یئری، با پیکره های بی دهان و اسرارآمیز خود، تنها یک نماد باستانی نیستند، بلکه پنجره ای به سوی باورها و فرهنگ های کهن مردمان ۸۰۰۰ سال پیش هستند.

نظریه های متعددی درباره مفهوم بی دهان بودن این پیکره ها مطرح شده است. برخی معتقدند که این ویژگی نمادی از سکوت، عبادت یا رازآلودگی بوده است؛ در حالی که برخی دیگر آن را به باورهای آیینی خاصی مرتبط می دانند. در مورد پیکره زن دارای دهان نیز تفاسیر مختلفی وجود دارد؛ از نماد سخنگو یا عابد تا نشانه ای از جایگاه ویژه زن در آن جامعه باستانی. بررسی های عمیق تر و مقایسه با سایر فرهنگ های کهن می تواند به درک بهتر این پدیده کمک کند.

گورهای باستانی و غار اسرارآمیز قارا کُهول

در کنار سنگ افراشت ها، شهر یئری میزبان حدود ۴۵۰ گور باستانی از انواع کلان سنگی و گورکان است. ابعاد این گورها از ۳.۲ متر تا ۸.۲ متر متغیر است. کشف این تعداد گور نشان از اهمیت این محوطه به عنوان یک مکان آیینی و دفن مردگان در طول هزاره ها دارد. در غرب محل تجمع سنگ افافراشت ها، غاری قرار دارد که ساکنان محلی آن را «قارا کُهول» (غار سیاه) می نامند. این غار در گذشته کاربری های مختلفی همچون آب انبار، حمام، یا محل تطهیر برای ورود به معبد داشته است. شواهد نشان می دهد که این غار نیز بخشی جدایی ناپذیر از سیستم آیینی و زندگی روزمره ساکنان باستانی شهر یئری بوده است.

سنگ نگاره ها و پیوندهای فرهنگی باستان

در سراسر محوطه شهر یئری، به ویژه بر روی سنگ ها و گورها، سنگ نگاره های متعددی با طرح ها و ابعاد گوناگون حکاکی شده اند. نقوش کشف شده شامل اشکالی از بز کوهی، انسان در حالت های مختلف و چندین نقش نامشخص دیگر هستند. فلسفه پشت این نقوش، غالباً به باورهای اساطیری و آیینی آن دوران بازمی گردد. به عنوان مثال، بز کوهی نمادی از فرشته و برگرفته از اسطوره های کهن است.

نکته شگفت انگیزتر، شباهت های بی نظیر این سنگ نگاره ها با نمونه هایی در مناطق گسترده ای از قفقاز (مانند قبوستان در جمهوری آذربایجان و گغاما در ارمنستان)، آناتولی، آسیای مرکزی (مانند قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان)، خاورمیانه (مصر، عراق و یمن) و حتی جنوب شرق آسیا (اندونزی) است. این همگونی ظاهری و پیامی مشترک میان نقوش، گواه بر گسترش تمدنی و فرهنگی مشابه و کهن در سرزمین های بسیار دور از هم است و نشان می دهد که این منطقه در دوران باستان، بخشی از یک شبکه فرهنگی وسیع تر بوده است.

تاریخ پر رمز و راز شهر یئری: از نوسنگی تا اورارتوها

شهر یئری با قدمتی چندین هزار ساله، لایه لایه داستان هایی از تمدن های فراموش شده را در دل خود پنهان کرده است. کاوش های باستان شناسی در این محوطه، تصویری جامع از سکونت پیوسته بشر در این منطقه، از دوران نوسنگی تا عصر آهن و دوره اورارتوییان را به نمایش می گذارد.

گاه شمار باستانی

قدمت شهر یئری، یکی از بحث برانگیزترین و در عین حال شگفت انگیزترین جنبه های آن است. شواهد باستان شناسی نشان می دهد که سکونت بشر در این منطقه، دست کم از هزاره ششم پیش از میلاد (عصر نوسنگی) آغاز شده است. برخی کارشناسان حتی قدمت آن را تا ۱۱۰۰۰ سال نیز برآورد کرده اند. این گاه شمار گسترده، دوره های مختلفی را در بر می گیرد:

• عصر نوسنگی و مس سنگی: قدیمی ترین آثار سکونت، شامل سفال هایی مشابه نمونه های دالما و حاجی فیروز، به این دوره ها تعلق دارند. این کشفیات برای اولین بار قدمت سکونت بشر در استان اردبیل را به دوره مس سنگی رساند.
• عصر آهن ۱ و ۲: بقایای قلعه و معابد، همراه با سفال های قهوه ای مایل به بنفش و داغدار، نشان دهنده فعالیت های گسترده در این اعصار است.
• دوره اورارتوییان: شواهد نشان می دهد که قلعه در این دوره به آتش کشیده شده و متروک گشته است.

این توالی بی وقفه سکونت، شهر یئری را به سندی زنده از تحولات تمدنی در شمال غرب ایران تبدیل کرده و اهمیت آن را در تاریخ باستان شناسی دوچندان می کند.

پیشگامان کاوش: چارلز برنی و دیگران

اولین گام های جدی برای شناسایی و کاوش شهر یئری در سال ۱۹۷۸ میلادی (حدود ده سال پیش از انقلاب اسلامی ایران) توسط باستان شناس انگلیسی، «چارلز برنی» برداشته شد. او با بررسی های خود، قدمت برخی آثار را تا هزاره سوم پیش از میلاد، عصر آهن و همچنین دوره های سفال خاکستری و نخودی برآورد کرد. برنی تاریخ اکثریت گورهای کشف شده را هزاره دوم و اول پیش از میلاد می دانست و حتی امکان می داد که این تاریخ به هزار سال پیش تر، یعنی هزاره سوم پیش از میلاد نیز برسد.

پس از آن، در سال ۱۳۸۲، کاوش های جدی تری تحت سرپرستی دکتر «نوبری» انجام گرفت. این کاوش ها منجر به کشف اشیای باارزشی از داخل گورها شد که شامل پلاک های طلا، آویزهای زرین، دکمه های زینتی و اشیای مفرغی بودند. این یافته ها اکنون در موزه باستان شناسی خلخال نگهداری می شوند. یکی از کشفیات مهم دیگر، تعداد زیادی سنگ ابسیدین (شیشه آتشفشانی) بود که گواهی بر ارتباطات تجاری و فرهنگی گسترده این منطقه با قفقاز و آناتولی در دوران مس سنگی محسوب می شود، چرا که سابقه استخراج این نوع سنگ در این مناطق شناخته شده است. ابسیدین در آن دوران برای برش سنگ های سخت استفاده می شده است.

تحولات تاریخی و معماری

کاوش ها در شهر یئری نشانه های جالبی از تحولات تاریخی و دگرگونی های معماری را آشکار کرده است. بقایای دو معبد در این محوطه کشف شد که یکی از آن ها در زیر دیوار دفاعی قلعه قرار داشت. باستان شناسان معتقدند که در دوره اورارتوییان، ساکنان شهر یئری بر روی معبد خود قلعه ساخته اند. این اقدام می تواند نشانه ای از تغییر در باورهای دینی و پذیرش خدای اورارتویی «خالدی» باشد، که این تغییر می تواند اختیاری یا اجباری بوده باشد. همچنین، یک لایه باستانی در زیر محوطه داخلی قلعه کشف شد که به شهری متروک و قدیمی تر تعلق داشت و حاوی سفال های پیش از عصر آهن بود. شواهد آتش سوزی (وجود خاکستر در لایه های خاک قلعه) نیز نشان می دهد که قلعه در دوره اورارتوییان به آتش کشیده شده و متروک گردیده است. این نشان می دهد که شهر یئری در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره نخست پیش از میلاد از آبادی های مهم منطقه بوده است.

ثبت در فهرست آثار ملی

با توجه به اهمیت بی بدیل محوطه باستانی شهر یئری، این گنجینه در سال ۱۳۸۱، با شماره ۶۱۶۲، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. این ثبت ملی، گامی مهم در جهت حفاظت و معرفی این میراث گرانبها محسوب می شود، اگرچه حفاظت عملی از آن همچنان با چالش های فراوانی روبه رو است.

فریاد شهر یئری: میراثی رو به نابودی

با وجود ارزش تاریخی و باستان شناسی بی بدیل شهر یئری، این محوطه باستانی در دهه های اخیر با بی توجهی ها و تهدیدات جدی مواجه بوده که آن را در آستانه نابودی قرار داده است. آنچه امروز از شهر یئری باقی مانده، تنها بخش کوچکی از شکوه گذشته آن است.

تهدیدات طبیعی و انسانی

شهر یئری در معرض فرسایش طبیعی ناشی از باد، باران و عوامل جوی قرار دارد. برای مثال، در فروردین ۱۳۹۰، یک گردباد مهیب باعث ویرانی بخش های قابل توجهی از محوطه شد و به سنگ افراشت ها آسیب رساند. اما علاوه بر عوامل طبیعی، دست درازی های انسانی نیز نقش مخربی در تخریب این میراث داشته است. بسیاری بر این باورند که بخش قابل توجهی از شهر یئری پیش از کشف و شناسایی توسط باستان شناسان، مورد غارت و دستبرد قرار گرفته است. تخمین زده می شود که حدود ۸۰ درصد از آثار اصلی این مجموعه، پیش از ثبت و حفاظت، از میان رفته اند و آنچه امروزه به عنوان شهر یئری می شناسیم، تنها ۲۰ درصد از کل مجموعه است. حفاری های غیرمجاز و عدم آگاهی عمومی نسبت به اهمیت این سایت باستانی، روند تخریب را سرعت بخشیده است.

شهر یئری با سنگ افراشت های بی دهانش، گویی فریاد خاموشی است که برای بقای خود، از بی توجهی های زمانه می نالد و به پاسداری از گنجینه هایش فرامی خواند.

کم توجهی و نیاز به حمایت

یکی از بزرگ ترین انتقادات در مورد شهر یئری، عدم حمایت کافی از سوی سازمان های متولی میراث فرهنگی است. با وجود ثبت ملی این محوطه در سال ۱۳۸۱، اقدامات عملی برای حفاظت فیزیکی از آثار بسیار محدود بوده است. در دهه ۱۳۸۰، تلاش های موقتی برای نگهداری از سنگ افراشت ها با نصب داربست ها و سایه بان های فلزی صورت گرفت؛ اما این سازه های موقت نیز پس از مدت کوتاهی در اثر تندباد فروریختند و هیچ اقدام جدی برای بازسازی یا جایگزینی آن ها انجام نشد. این کم توجهی ها، شهر یئری را در برابر عوامل فرساینده طبیعی و تهدیدات انسانی بسیار آسیب پذیر ساخته است.

مسئولیت پذیری جمعی

حفظ شهر یئری و سایر میراث های باستانی، تنها وظیفه نهادهای دولتی نیست، بلکه نیازمند مسئولیت پذیری جمعی است. هر بازدیدکننده و هر شهروند، نقش مهمی در حفاظت از این گنجینه ها دارد. آگاهی بخشی نسبت به ارزش این محوطه، خودداری از هرگونه آسیب رساندن به آثار، و مطالبه برای توجه بیشتر مسئولین، می تواند به نجات باقیمانده این میراث جهانی کمک کند. شهر یئری، سندی بی همتا از تمدن های پیش از تاریخ است که حفاظت از آن، تضمین کننده ارتباط نسل های آینده با گذشته پربار این سرزمین خواهد بود.

راهنمای بازدید از شهر یئری: برنامه ریزی یک سفر تاریخی

بازدید از شهر یئری، تجربه ای عمیق و متفاوت از آشنایی با تاریخ و فرهنگ کهن این مرز و بوم است. برای برنامه ریزی یک سفر لذت بخش و پربار به این محوطه باستانی، توجه به نکات زیر ضروری است:

بهترین زمان بازدید

استان اردبیل و به ویژه منطقه مشگین شهر، دارای آب و هوای کوهستانی و سرد در فصول پاییز و زمستان است. از این رو، بهترین زمان برای بازدید از شهر یئری، فصول بهار و تابستان است. در این ماه ها، هوا معتدل و دلپذیر است و امکان گشت و گذار در محوطه باز به راحتی فراهم می شود. طبیعت اطراف نیز در این فصول سرسبز و زیباست و به جذابیت سفر می افزاید.

نکات مهم و ضروریات سفر

شهر یئری، یک محوطه باستانی است و برخلاف بسیاری از سایت های گردشگری، فاقد امکانات رفاهی و خدماتی است. بنابراین، بازدیدکنندگان باید از قبل برای موارد زیر آماده باشند:

• امکانات رفاهی: در محوطه، سرویس بهداشتی، آب آشامیدنی، فروشگاه یا رستوران وجود ندارد. حتماً آب کافی، خوراکی، و هر آنچه برای ساعاتی حضور در یک فضای باز نیاز دارید، همراه داشته باشید.
• راهنمای محلی: در حال حاضر، راهنمای محلی دائمی برای ارائه توضیحات در محوطه فعال نیست. توصیه می شود پیش از سفر، اطلاعات کافی در مورد شهر یئری، تاریخچه و اهمیت آثار آن کسب کنید تا بازدید شما عمیق تر و لذت بخش تر شود. مطالعه این مقاله می تواند یک نقطه شروع خوب باشد.
• لباس مناسب: با توجه به فضای باز و احتمال تغییرات آب و هوایی، لباس راحت و مناسب فصل، کلاه، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب توصیه می شود. کفش مناسب پیاده روی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
• ورودی: بازدید از محوطه باستانی شهر یئری رایگان است و محدودیت زمانی خاصی برای ورود وجود ندارد؛ به عبارتی بازدید به صورت ۲۴ ساعته آزاد است.

جاذبه های نزدیک

سفر به مشگین شهر و استان اردبیل، فرصت بازدید از سایر جاذبه های طبیعی و تاریخی منطقه را نیز فراهم می آورد. برخی از دیدنی های نزدیک به شهر یئری که می توانند برنامه سفر شما را تکمیل کنند، عبارتند از:

• پل معلق مشگین شهر: طولانی ترین پل معلق خاورمیانه که تجربه ای هیجان انگیز را فراهم می کند. (حدود ۴۱ کیلومتر از شهر یئری)
• بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی: مجموعه آرامگاهی بی نظیر و ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو در شهر اردبیل. (حدود ۶۵ کیلومتر از شهر یئری)
• کوه سبلان: یکی از مهم ترین قلل ایران و جاذبه ای طبیعی و کوهنوردی با چشم اندازهای خیره کننده.
• سرعین: شهر چشمه های آب گرم با خواص درمانی.
• سایر محوطه های باستانی: در اطراف مشگین شهر، محوطه های باستانی دیگری مانند قره قلعه گللر محمدحسن، شیخ مدی، روستای مشیران و روستای ملالو نیز وجود دارند که علاقه مندان می توانند از آن ها بازدید کنند.

برنامه ریزی دقیق و همراه داشتن اطلاعات کافی، می تواند سفر به شهر یئری را به یکی از به یادماندنی ترین تجارب تاریخی و فرهنگی شما تبدیل کند.

سوالات متداول

شهر یئری در کدام استان ایران قرار دارد؟

شهر یئری در استان اردبیل، شهرستان مشگین شهر، در شمال غرب ایران واقع شده است.

قدمت محوطه باستانی شهر یئری چقدر است؟

قدمت محوطه باستانی شهر یئری به هزاره ششم پیش از میلاد (عصر نوسنگی) بازمی گردد و برخی کارشناسان قدمت آن را تا ۱۱۰۰۰ سال نیز تخمین زده اند.

چرا به شهر یئری شهر آدم های بی دهان می گویند؟

این نام گذاری به دلیل وجود صدها سنگ افراشت باستانی در این محوطه است که عمدتاً به شکل انسان هایی دست به سینه و بدون دهان حکاکی شده اند.

آیا برای بازدید از شهر یئری باید ورودی پرداخت کرد؟

خیر، بازدید از محوطه باستانی شهر یئری رایگان و برای عموم آزاد است.

نزدیک ترین شهر بزرگ به شهر یئری کدام است؟

نزدیک ترین شهر بزرگ به شهر یئری، مشگین شهر و سپس اردبیل است.

چه کسانی شهر یئری را کشف کردند؟

اولین کاوش ها و شناسایی های علمی در شهر یئری در سال ۱۹۷۸ میلادی توسط باستان شناس انگلیسی، چارلز برنی آغاز شد و پس از آن، کاوش های تکمیلی توسط تیم های باستان شناسی ایرانی نیز صورت گرفت.

نتیجه گیری: دعوت به پاسداری از گنجینه کهن

شهر یئری، با قدمتی کهن تر از بسیاری تمدن های شناخته شده و با سنگ افراشت های بی دهانش، گویی قلب تپنده تاریخ آذربایجان و سند زنده ای از هویت فرهنگی و تمدنی ایران زمین است. این محوطه باستانی نه تنها یک مقصد گردشگری، بلکه یک موزه طبیعی و گسترده است که راوی داستان هایی از زندگی، باورها و هنر نیاکان ما در هزاران سال پیش است. هر سنگ و هر گور در این دیار، فصلی از کتاب ناگفته تاریخ را ورق می زند و گویی از خاموشی خود، فریاد لزوم حفظ و پاسداری را سر می دهد.

بازدید از شهر یئری، تنها یک سفر تفریحی نیست، بلکه یک تجربه عمیق تاریخی و فرهنگی است که می تواند نگاه هر فردی را به گذشته و آینده تغییر دهد. این مکان، ما را به تأمل در گذر زمان و اهمیت میراث های فرهنگی فرامی خواند. با توجه به تهدیداتی که این گنجینه بی نظیر را در بر گرفته، وظیفه همگانی است که با آگاهی بخشی، احترام به محوطه و مطالبه از مسئولین، سهم خود را در حفظ این میراث گرانبها برای نسل های آینده ایفا کنیم. امید است شهر یئری همچنان پابرجا بماند و از رازهای خود برای آیندگان نیز پرده بردارد.