گرمایش مناسب یکی از عوامل مهم در موفقیت گلخانه‌داری است. انتخاب صحیح سیستم گرمایشی با توجه به شرایط آب و هوایی، نوع گلخانه و گیاهان کشت شده، باعث بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش عملکرد می‌شود.
انواع دستگاه‌های گرمایش گلخانه
- سیستم گرمایشی بخار: این سیستم از لوله‌هایی که حاوی آب گرم یا بخار آب هستند، تشکیل شده است. لوله‌ها در امتداد سقف یا کف گلخانه قرار می‌گیرند و گرما را به طور یکنواخت در فضا پخش می‌کنند.
- واحدهای گرمایشی گازی: شامل واحدهایی مانند اجاق‌های گازی، واحدهای گرمایش مرکزی و بخاری‌های گازسوز هستند که گرمای مستقیم تولید می‌کنند.
- سیستم‌های گرمایش تابشی: مانند گرم‌کننده‌های الکتریکی، لامپ‌های رشته‌ای و پنل‌های گرمایش تابشی که از طریق تابش گرما فضای گلخانه را گرم می‌کنند.
- سیستم ذخیره‌سازی گرمایی: از موادی مانند سنگریزه استفاده می‌کنند که گرما را جذب و ذخیره کرده و به آرامی آزاد می‌کنند.
- پوشش‌های عایق‌بندی: از پلاستیک‌ها و مواد دیگر برای پوشش دیوارها و سقف گلخانه استفاده می‌شود تا از هدر رفتن گرما جلوگیری کند.
انتخاب نوع سیستم گرمایشی بستگی به عواملی مانند هزینه‌های اولیه و جاری، شرایط آب و هوایی، نوع گیاه و مساحت گلخانه دارد تا بتوان به بهترین نحو نیازهای گرمایشی گیاه را تأمین کرد.
سیستم گرمایش موضعی گلخانه
این نوع سیستم، هزینه کمتری از سیستم مرکزی دارد و نگهداری آن آسان‌تر است. سیستم گرمایش گلخانه موضعی با توجه به منبع انرژی و نحوه انتقال گرما به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که به شرح زیر شناخته می‌شوند.
- بخاری با سوخت فسیلی: این روش یکی از روش‌های سنتی برای افزایش دما در گلخانه است، زیرا برای ایجاد گرما از سوزاندن سوخت‌های فسیلی چون نفت، گاز، گازوئیل و… کمک گرفته می‌شود. این روش کارایی زیادی ندارد و باعث ایجاد آلودگی در محیط می‌شود. به همین دلیل این سیستم گرمایشی گلخانه، استاندارد کافی برای کنترل دما گلخانه ندارد و آلاینده‌های تولید شده از این روش می‌تواند به محصولات این فضا آسیب برساند.
- سیستم گرمایش توده حرارتی: گرمایش توده حرارتی از روش‌های سنتی دیگر است که هزینه کمی دارد و نصب آن آسان است. معمولا گلخانه‌های کوچک که توانایی صرف هزینه زیاد را ندارند، بشکه‌های سیاهی تهیه کرده و آن را از آب پر می‌کنند. بشکه سیاه حاوی آب در طول روز درون آفتاب قرار می‌گیرد تا انرژی خورشید را ذخیره کند. سپس در طول شب که دما هوا پایین می‌آید از انرژی ذخیره شده در بشکه برای ایجاد گرما در گلخانه استفاده می‌شود.
- جت هیتر: این سیستم یکی از انواع سیستم‌های گرمایشی گلخانه است که به دلیل راندمان بالا به شکل‌های مختلف گازسوز، گازوئیلی، برقی و دوگانه سوز وارد بازار شده است و مصرف انرژی پایینی دارد. این هیتر هوای سرد را وارد سیستم می‌کند و با استفاده از انرژی تولید شده از منابع سوختی یا برق، هوا را گرم کرده و وارد محیط گلخانه می‌کند. فضای اشغال شده توسط این سیستم گرمایشی گلخانه بسیار کم است و معمولا بر روی سقف گلخانه نصب می‌شود.
- گرماتاب: از انواع سیستم‌های گرمایش گلخانه بهینه است که در آن، گرما توسط امواج الکترومغناطیسی انتقال داده می‌شود. سیستم‌های گرمایشی تابشی در انواع مختلف برقی، گازی، پروپان و… مورد استفاده قرار می‌گیرند و قیمت بیشتری نسبت به سیستم‌های دیگر دارند. گرمایی که به وسیله این سیستم در فضای گلخانه ایجاد می‌شود، هیچ آلاینده‌ای ندارد و کاملا بی‌خطر است. بنابراین این سیستم را می‌توان به عنوان یک سیستم پاک و استاندارد معرفی کرد.
آیا هر نوع سیستم گرمایشی برای هر نوع گلخانه مناسب است؟
انتخاب نوع سیستم گرمایشی باید با توجه به عوامل زیر صورت گیرد:
نوع گلخانه: گلخانه‌های شیشه‌ای، پلاستیکی، فلزی و … نیازمند سیستم‌های گرمایشی متفاوتی هستند.
ابعاد گلخانه: گلخانه‌های بزرگتر به سیستم‌های قدرتمندتری نیاز دارند.
شرایط آب و هوایی: در مناطق سردتر باید از سیستم‌های گرمایشی با ظرفیت بالاتر استفاده کرد.
نوع گیاهان: گیاهان مختلف نیازهای گرمایشی متفاوتی دارند.
هزینه: سیستم‌های مختلف گرمایشی هزینه‌های سرمایه‌گذاری و نگهداری متفاوتی دارند.
سهولت نصب و نگهداری: سیستم‌های پیچیده نیاز به نگهداری بیشتری دارند.
جمع بندی
بنابراین باید با در نظر گرفتن تمام عوامل فوق، مناسب‌ترین سیستم گرمایشی برای هر گلخانه انتخاب شود تا بهترین کارایی حاصل گردد. ما در این مقاله به بررسی انواع سیستم‌های گرمایشی گلخانه پرداختیم شما می‌توانید با کمک گرفتن از این اطلاعات و با توجه به شرایط و بودجه خود، سیستم گرمایشی مناسب را انتخاب کنید.