در رفتگی مفصل ران یک آسیب کمتر شایع است که اغلب در نتیجه جراحت شدید اتفاق می‌افتد. برخورد با وسایل نقلیه موتوری، سقوط از ارتفاع زیاد، تصادف اتومبیل و گاهی اوقات آسیب‌های ورزشی شدید هرکدام می‌توانند باعث در رفتگی مفصل ران شده و درد شدیدی در ران و لگن فرد ایجاد کنند. در این مقاله از دکتر برزگر دکتر پنجه طلا جراحی لگن در اصفهان به در رفتگی لگن و راه درمان آن می‌پردازیم. تا پایان با ما همراه باشید.
انواع در رفتگی لگن
برای اینکه در رفتگی لگن اتفاق بیفتد باید نیروی زیادی به آن وارد شود تا سر استخوان ران یا فمور را از حفره خود جابه‌جا کند. در نتیجه این نیروی زیاد معمولاً یک آسیب دیگر مثل هم رخ می‌دهد. توجه داشته باشید که در رفتگی مفصل ران یک وضعیت پزشکی جدی بوده و درمان فوری آن ضروری است. در نتیجه در رفتگی، ساق پا در وضعیت غیر‌عادی قرار می‌گیرد، اغلب ساق پا کوتاه شده و به صورت چرخیده به نظر می‌رسد. دررفتگی‌های لگن در دو دسته‌ی کلی مادرزادی و اکتسابی قرار می‌گیرد که در ادامه هر کدام را بررسی می‌کنیم:
در رفتگی مادرزادی
در اثر یا حفره‌ی استابولوم در رفتگی مادرزادی مفصل لگن به وجود می‌آید. این حالت برای نوزادان در بدو تولد اتفاق می‌افتد که البته در بین نوزادان دختر شایع‌تر است. اگر در رفتگی لگن خاصره درمان نشود، در صورتی که آسیب دوطرفه باشد، هنگام راه افتادن کودک، مشاهده می‌شود که شکل راه رفتن او شبیه اردک است. همچنین در مواردی که دررفتگی یک طرفه باشد و تحت درمان قرار نگیرد، کودک دچار لنگیدن می‌شود.
در رفتگی اکتسابی
هنگامی که در رفتگی مفصل ران در بزرگسالان به صورت اکتسابی بروز می‌یابد، سر استخوان ران یا به سمت عقب از حفره خارج می‌شود یا به سمت جلو، بر این اساس سه نوع در رفتگی لگن زیر در بزرگسالان شایع هستند:
- در رفتگی خلفی: در رفتگی خلفی حالتی است که استخوان ران از حفره‌ی خود در استخوان لگن به سمت عقب رانده می‌شود. این نوع در رفتگی، 90 درصد موارد در رفتگی لگن را به خود اختصاص داده است. در رفتگی خلفی، باعث می‌شود ساق پا در وضعیت ثابتی قرار گیرد و زانو و قسمت بالای پا به سمت وسط بدن چرخیده شوند.
- در رفتگی قدامی: در رفتگی قدامی حالتی است که استخوان ران از حفره خود در جهت جلو می‌لغزد، لگن کمی خم می‌شود، زانو و پا به سمت بیرون چرخیده و از وسط بدن دور می‌شوند.
- در رفتگی مرکزی: در رفتگی مرکزی بسیار نادر است که معمولاً با شکستگی استابولوم همراه بوده و نیاز به عمل جراحی دارد.
هنگامی که در رفتگی لگن اتفاق می‌افتد، به ساختارهای مفصل که توپ را در حفره نگه می‌دارند آسیب وارد می‌شود. آسیب‌های رایجی که هنگام در رفتگی مفصل لگن رخ می‌دهد شامل شکستگی استخوان اطراف لگن، پارگی لابروم و رباط‌های مفصل ران و آسیب غضروف مفصل می‌شود. سایر بافت‌های نرمی که استخوان‌ها را در جای خود نگه می‌دارند و اعصاب اطراف لگن نیز ممکن است آسیب ببینند.
علائم و نشانه‌های در رفتگی لگن چیست؟
در رفتگی مفصل ران بسیار دردناک است. بیماران قادر به حرکت دادن پا نیستند و در صورت آسیب عصبی، ممکن است هیچ احساسی در ناحیه پا یا مچ پا نداشته باشند.
عوارض در رفتگی لگن
در رفتگی مفصل ران می‌تواند عواقب طولانی‌مدت داشته باشد، به ویژه اگر همزمان با در رفتگی، شکستگی‌های مرتبط نیز وجود داشته باشد. عوارض در رفتگی استخوان ران از لگن شامل موارد زیر می‌شود:
آسیب عصبی
هنگامی که استخوان ران از حفره بیرون رانده می‌شود، به ویژه در دررفتگی‌های خلفی می‌تواند اعصاب مفصل ران را خرد و کشیده کند. عصب سیاتیک که از کمر به سمت پشت پاها کشیده می‌شود، عصبی است که بیشتر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. آسیب به عصب سیاتیک ممکن است باعث ضعف در ساق پا شود و بر توانایی حرکت عادی زانو، مچ پا و پا تأثیر بگذارد. آسیب عصب سیاتیک اغلب در بیماران در رفتگی لگن رخ می‌دهد و تقریباً شامل 10 درصد از بیماران می‌شود، اما باید بدانید اکثر این بیماران بهبودی را تجربه خواهند کرد.
نکروز آواسکولار
هنگامی که استخوان ران از حفره بیرون رانده می‌شود، می‌تواند رگ‌های خونی را پاره کند. وقتی خون‌رسانی به استخوان از بین می‌رود، ممکن است استخوان دچار بافت‌مردگی یا نکروز شود، به این وضعیت استئونکروز یا نکروز آواسکولار می‌گویند. در این وضعیت بیمار درد شدیدی را تجربه می‌کند که در نهایت می‌تواند منجر به تخریب مفصل ران و انواع آرتریت شود.
آرتروز
غضروف محافظی که استخوان را در محل مفصل بین استخوان ران و لگن می‌پوشاند نیز ممکن است هنگام دررفتن لگن آسیب‌دیده باشد که خطر ابتلا به آرتروز را در مفصل افزایش می‌دهد. آرتروز درنهایت می‌تواند منجر به استفاده از روش‌های دیگر درمان مانند تعویض کامل لگن شود.
نحوه تشخیص در رفتگی مفصل ران
در رفتگی لگن یک وضعیت پزشکی اورژانسی است و بلافاصله بعد از بروز آسیب باید با اورژانس تماس بگیرید. سعی نکنید مصدوم را حرکت دهید و بهتر است او را با پتو گرم نگه دارید. هنگامی که در رفتگی لگن تنها آسیب وارد شده است، جراح ارتوپد اغلب می‌تواند آن را به سادگی با نگاه کردن به وضعیت پا تشخیص دهد. از آنجایی که در رفتگی مفصل ران اغلب همراه با صدمات اضافی مانند شکستگی استخوان رخ می‌دهد، نیاز است که پزشک شما یک ارزیابی فیزیکی کامل انجام دهد علاوه بر این پزشک برای نشان دادن موقعیت دقیق استخوان‌های دررفته و همچنین هرگونه شکستگی اضافی در لگن یا استخوان ران، احتمالاً رادیولوژی و سی‌تی‌اسکن را تجویز می‌کند.
روش‌های درمان در رفتگی لگن
برای درمان در رفتگی لگن در بزرگسالان دو حالت وجود دارد، روش‌های بدون جراحی و روش‌های جراحی که در ادامه به بررسی هریک می‌پردازیم. بررسی‌ها نشان داده بهترین نتایج در صورتی به دست می‌آید که جا انداختن مفصل، ظرف شش ساعت پس از در رفتگی انجام شود.
روش‌های بدون جراحی درمان در رفتگی لگن
اگر مفصل ران با موفقیت در محل خود جا بیفتد و هیچ شکستگی مرتبطی در سر استخوان ران یا استابولوم وجود نداشته باشد، درمان غیر‌جراحی مناسب است. در این صورت، احتمالاً به مدت 6 تا 10 هفته نمی‌توانید وزن خود را روی پایتان بیندازید و به شما توصیه می‌شود که هنگام بهبودی، از قرار دادن پای آسیب‌دیده در موقعیت‌های خاص خودداری کنید. در این روش که درمان سنتی در رفتگی لگن هم محسوب می‌شود، ابتدا یک داروی بی‌حسی یا آرام‌بخش دریافت می‌کنید و سپس پزشک ارتوپد استخوان‌ها را به موقعیت مناسب خود بازمی‌گرداند.
روش‌های جراحی درمان در رفتگی لگن
در برخی موارد برای جا انداختن استخوان دررفته ران، لازم است بیمار بیهوش شده و تحت عمل جراحی قرار گیرد. این حالت وقتی رخ می‌دهد که لگن پس از جا انداختن پایداری چندانی نداشته باشد یا همزمان با در رفتگی، شکستگی هم در نواحی اطراف مفصل ران اتفاق افتاده باشد. در موارد نادر، پاره شدن بافت نرم یا قطعات کوچک استخوانی مانع از بازگشت استخوان ران به داخل حفره می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، جراحی برای برداشتن بافت‌های شل و قرار‌دادن صحیح استخوان‌ها موردنیاز است.
به طور کلی هدف از انجام عمل جراحی در چنین مواردی این است که ثبات مفصل ران که دچار در رفتگی شده، به آن بازگردانده شود و غضروف‌هایی که از محل خود جابه‌جا شده‌اند، در حالت صحیحی قرار گیرند. برای انجام عمل جراحی پزشک باید یک برش بزرگ در ناحیه آسیب‌دیده ایجاد کند که احتمال خونریزی آن زیاد است، به همین دلیل در مواردی بیمار تحت جراحی به تزریق خون نیاز پیدا می‌کند.
پس از جا انداختن استخوان جراح توصیه می‌کند عکس در رفتگی لگن تهیه شود تا از قرار گرفتن استخوان‌ها در موقعیت مناسب اطمینان حاصل کند. پس از بازگشت توپ به حفره، پزشک شما سایر آسیب‌ها، از جمله آسیب به استخوان، غضروف و رباط‌ها را ارزیابی می‌کند. بسته به آسیب‌های شما، ممکن است درمان بیشتری لازم باشد. استخوان‌های شکسته ممکن است نیاز به ترمیم داشته باشند تا توپ را در حفره نگه دارند. همچنین غضروف آسیب‌دیده ممکن است از مفصل خارج شود.
علاوه بر این، ایجاد آرتروز اولیه مفصل ران می‌تواند به دنبال ضربه به مفصل ران بروز پیدا کند. بنابراین، بسیاری از بیمارانی که دچار در رفتگی مفصل ران می‌شوند، در نهایت نیاز به جراحی تعویض مفصل ران دارند. جراحی تعویض مفصل ران برای تعویض توپ و سوکت مفصل ران آسیب‌دیده انجام می‌شود. این جراحی به دلایل زیادی از جمله ضربه یا آرتروز قابل انجام است و یکی از رایج‌ترین و موفق‌ترین جراحی‌های ارتوپدی است، البته این روش یک عمل جراحی بزرگ است که خطراتی هم دارد.
عوارض این جراحی نه‌تنها شامل عفونت و شل شدن مفصل می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به همان وضعیتی شود که در مرحله اول باعث انجام جراحی شده بود. مطالعه‌ای در کشور آلمان در سال 2014 به این نتیجه رسید که 17.7 درصد از کل تعویض‌های مفصل ران می‌توانند پس از عمل دچار در رفتگی شوند. البته با وجود این آمار، اکثر افرادی که تحت عمل جراحی تعویض مفصل ران قرار می‌گیرند، می‌توانند زندگی عادی و فعال خود را بدون ناراحتی قابل‌توجهی از سر بگیرند.
چگونه می توانم از دررفتگی مجدد لگن خود جلوگیری کنم؟
این اقدامات احتیاطی را به مدت 6 هفته پس از آسیب دیدگی یا طبق دستور انجام دهید:
- با پشت صاف و پاهایتان صاف روی زمین بنشینید. پاهای خود را روی هم نزنید. وقتی روی صندلی می نشینید به جلو خم نشوید.
- هنگام نشستن یا دراز کشیدن یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید. زانوهای خود را نچرخانید. زانوهای خود را بالاتر از باسن بلند نکنید.
- از تکیه گاه دست و قدرت بالاتنه خود برای بالا بردن خود از وضعیت نشسته استفاده کنید.
- برای برداشتن جسم از روی زمین از کمر خم نشوید. زانوهای خود را خم کنید تا به جسم برسید یا از ابزاری برای بلند کردن آن استفاده کنید.
زمان بهبودی دررفتگی لگن چقدر است؟
2 تا 3 ماه طول می کشد تا لگن شما بهبود یابد.
طبق توصیه د از واکر یا عصا استفاده کنید. از پرشک خود بپرسید که چه زمانی می توانید روی پهلوی آسیب دیده خود بخوابید. همانطور که لگن شما بهبود می یابد، از عصا برای کمک به راه رفتن استفاده کنید تا زمانی که لنگیدن شما از بین برود.
از فعالیت ها و ورزش های پرتحرک خودداری کنید. این کار را به مدت 6 تا 12 هفته یا تا زمانی که قدرت لگن شما بازگشته است انجام دهید.
در صورت توصیه به فیزیوتراپی بروید. یک فیزیوتراپ تمریناتی را به شما آموزش می دهد تا دامنه حرکتی لگن خود را افزایش دهید. ورزش های توصیه شده همچنین لگن شما را قوی تر می کند و درد را کاهش می دهد.
جمع‌بندی
در این مقاله تلاش کردیم اطلاعات کاملی درباره‌ی عارضه‌ی در رفتگی لگن خاصره در اختیار شما قرار دهیم. این عارضه یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به رسیدگی فوری دارد. درصورتی که فردی از نزدیکانتان دچار این آسیب شد، می‌توانید از متخصصین دررفتگی مفصل ران زمانی اتفاق می افتد که استخوان ران در پی وارد آمدن فشار و ضربه، از قسمت سوکت خارج می شود. یکی از شایع ترین علت دررفتگی مفصل ران، برخورد زانو با داشبورد ماشین در تصادف می باشد. زمین خوردن از ارتفاع زیاد و یا آسیب های ورزشی، از دیگر علل دررفتگی ران هستند.
آمار نشان می دهد، تصادفات رانندگی شایع ترین علت بروز دررفتگی لگن هستند. این آسیب می تواند در پی ضربات شدید و یا حتی افتادن از روی نردبان ایجاد شود و از آن جایی که شدت آسیب وارده زیاد است، شاهد بروز آسیب های دیگری از جمله شکستگی‌های همراه درد لگن یا سایر نقاط بدن نیز خواهیم بود.
افرادی که در گذشته تحت جراحی تعویض مفصل لگن قرار گرفته اند، بیشتر در معرض دررفتگی لگن خواهند بود. برخی عوامل موثر در بروز این آسیب عبارتند از:
– تلاش برای ایستادن از روی صندلی کوتاه
– خم شدن زیاد مفصل
– انداختن پاها بر روی هم
– خوابیدن به پهلوها
نود درصد دررفتگی های لگن از نوع خلفی می باشد. مفصل لگن از سر توپی شکل و سوکت تشکیل شده است، ناحیه ای که سر توپی شکل فمور به استابولوم متصل می شود. در چنین شرایطی، سر توپی شکل به سمت عقب حرکت می کند. اما در دررفتگی قدامی، سر توپی شکل فور به سمت جلوی بدن به حرکت در می آید.
علت دررفتگی لگن در کودکان متفاوت است. کودکان می‌توانند به دلیل شرایط مادرزادی، دچار دررفتگی لگن شوند. این حالت می تواند شامل دیسپلازی تکاملی مفصل لگن باشد ، بدین معنا که این مفصل به خوبی رشد نخواهد کرد.
مردان بیشتر در معرض دررفتگی لگن قرار دارند. از آن جایی که تصادف، یکی از اصلی ترین دلایل بروز این نوع دررفتگی است، توصیه می شود کمربند ایمنی بسته شود.