ویتامین سی چیست و عملکرد آن چگونه است؟
بهترین سرم ویتامین سی یک آنتی‌اکسیدان قوی است که برای احیای دیگر آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن لازم است. این ویتامین با نام علمی اسکوربیک اسید، محلول در آب است؛ بنابراین بدن ذخیره قابل‌توجهی از آن ندارد و باید مقدار مورد نیاز به صورت روزانه مصرف شود. این ویتامین جذب آهن را افزایش می‌دهد و نقشی حیاتی در ساخت بافت‌های پیوندی و بهبود زخم ایفا می‌کند. ویتامین C همچنین مانع از تأثیر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد بر پوست و دیگر اعضای بدن می‌شود.
به نقل از nymag ویتامین C به وفور در دسترس است و کمبود آن به ندرت در بدن رخ می‌دهد. البته کمتر کسی پیدا می‌شود که نسبت به مزایای این ویتامین آگاهی کامل داشته باشد. برای شروع، همین کافی است که بدانید در صورت توقف مصرف خوراکی ویتامین سی، ذخیره آن در بدن طی 4 تا 12 هفته پایان می‌پذیرد و با ادامه این روند، فرد پس از 2 تا 3 ماه جان خود را از دست خواهد داد. این مدت زمان کوتاه نشان می‌دهد این ویتامین نقش بسیار گسترده و متنوعی در بدن ایفا می‌کند. در ادامه با علائم کمبود و خواص پرشمار ویتامین C آشنا شوید.
علائم کمبود ویتامین C
کمبود ویتامین سی، پیش از آنکه کشنده شود، خود را با علائم قابل توجهی نشان می‌دهد. نشانه‌های کمبود این ویتامین در مراحل اولیه شامل موارد زیر است:
- التهاب لثه‌ها
- خونریزی لثه
- خونریزی بینی
- کندی بهبود زخم
- خشکی و شکنندگی موها
- خشک و خشن شدن پوست
- تورم و درد مفاصل
- امکان اضافه وزن
خواص ویتامین C برای سلامتی چیست؟
دریافت کافی ویتامین C نه تنها در رفع نشانه‌های کمبود آن مؤثر است؛ بلکه مزایای متعدد دیگری هم دارد که در ادامه می‌خوانید.
1) افزایش سلامت قلب
ویتامین C در کاهش خطر بیماری‌های قلبی نقش مهمی را ایفا می‌کند. مزیت وجود این ویتامین در بدن با انجام ورزش روزانه برای سلامت قلب برابری می‌کند. ویتامین C در کاهش فشار خون و حفظ انعطاف‌پذیری شریان‌ها مؤثر است. مکمل‌های ویتامین C به منظور کاهش سطح کلسترول خون مورد استفاده قرار می‌گیرند و در کاهش بیماری‌های قلبی–عروقی نقش مهمی دارند.
2) ویتامین سی و تنظیم سطح فشار خون
وجود مقدار بالای ویتامین C در بدن می‌تواند فشار خون را پایین بیاورد. این رویکرد ویتامین سی می‌تواند متناسب با تأثیرات فیزیولوژیکی و بیولوژیکی آن باشد. به این ترتیب که ویتامین C با افزایش میزان ادرار به کلیه‌ها کمک می‌کند تا سدیم بیشتری از بدن دفع کنند و در نتیجه فشار وارده بر دیواره رگ‌ها کاهش یابد.
3) افزایش ایمنی بدن
کمبود ویتامین C مقاومت بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا کاهش می‌دهد. بررسی‌ها نشان داده‌اند غلظت ویتامین C در پلاسمای خون و گلبول‌های سفید، به هنگام عفونت‌ها و استرس، به سرعت کاهش می‌یابد. تأمین مقادیر کافی ویتامین سی، با افزایش برخی اجزای سیستم ایمنی مانند عوامل ضد میکروبی و ضد سرطان، موجب تقویت ایمنی بدن می‌شود. به همین دلیل بهتر است در مواقع استرس جسمی (مانند آلودگی هوا یا ابتلا به بیماری‌ها) و استرس روانی، مصرف ویتامین C را افزایش دهید.
4) مبارزه با سرطان از خواص ویتامین C
تحقیقات آزمایشگاهی زیادی نشان داده‌اند که حجم بالای ویتامین C رشد سلول‌های سرطانی را در کبد، پروستات و روده بزرگ دچار وقفه می‌کند. ویتامین سی با غلظت بالا در درمان سرطان هم تأثیر دارد.
5) کمک به درمان آرتروز
طبق مطالعات صورت‌گرفته، ویتامین C مانع از بروز چند نوع آرتروز می‌شود. اما زیادی آن هم می‌تواند این بیماری را بدتر کند؛ پس باید تعادل را برقرار کرد. دریافت حجم مناسبی از این ویتامین به کاهش آرتروز کمک می‌کند و مفاصل را سالم نگاه می‌دارد. اگر در خطر ابتلا به این بیماری هستید، در مورد میزان مصرف ویتامین سی با پزشک خود صحبت کنید.
6) درمان پره‌اکلامپسی
طبق مطالعات صورت‌گرفته در آمریکا، ویتامین C به درمان بیماری پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری) کمک شایانی می‌کند. عامل بروز این مشکل، استرس اکسیداتیو است. از آنجا که ویتامین سی در کنترل استرس اکسیداتیو نقش دارد، پس در کنترل و درمان پره‌اکلامپسی هم مؤثر واقع می‌شود.
7) افزایش سلامت چشم با مصرف ویتامین سی
نتایج تحقیقات به عمل آمده، حاکی از آن است که ویتامین C خطر ابتلا به آب مروارید را کاهش می‌دهد. زمانی که این ویتامین را در کنار دیگر مواد غذایی لازم مصرف کنید، مانع از بروز برخی مشکلات مرتبط با چشم می‌شوید. این ویتامین به احیای ویتامین E در چشم هم کمک می‌کند و بدین ترتیب سلامت چشم را بهبود می‌بخشد.
8) فواید ویتامین سی برای سلامت لثه
کمبود ویتامین C سبب بروز بیماری‌های دوره‌ای از قبیل التهاب لثه می‌شود، این کمبود مسبب ضعیف شدن بافت‌های پیوندی و به دنبال آن پاره شدن مویرگ‌ها است. همان‌طور که گفته شد، خونریزی از لثه جزو اولین نشانه‌های کمبود ویتامین سی است. وجود این ویتامین برای حفظ سلامت دهان و دندان نیز ضروری است.
9) کمک به درمان آلرژی
هیستامین یک ماده بیوشیمیایی است که در عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش دارد. اما واکنش‌های آلرژیک هم با آزاد شدن این ماده در بدن ایجاد می‌شوند. مصرف ویتامین C موجب کاهش سطح هیستامین شده و از بروز آلرژی‌ها جلوگیری می‌کند.
10) رفع خشکی دهان
تحقیقات نشان داده‌اند که ویتامین C برای درمان و پیشگیری از خشکی دهان مؤثر است. البته تاکنون تحقیقات زیادی در این‌باره انجام نشده است.
11) کمک به کنترل قند خون
دریافت منظم مکمل‌های ویتامین سی (1000mg) سبب تعدیل سطح قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می‌شود. ویتامین C همچنین می‌تواند از برخی آسیب‌های ناشی از دیابت جلوگیری کند.
12) خواص ویتامین سی برای درمان عفونت‌های ویروسی
طبق مطالعات صورت‌گرفته، دریافت مقدار زیادی ویتامین C به شکل وریدی می‌تواند در درمان حساسیت‌ها مؤثر باشد. در گذشته دریافت چنین حجمی از این ویتامین برای درمان عفونت‌هایی همچون سرخک، تبخال، اوریون و پنومونی ویروسی مفید بود؛ این امر قدرت ویتامین C را به عنوان یک آنتی‌بیوتیک نشان می‌دهد. در مورد تأثیر آن بر نیز باید گفت که این ویتامین در کاهش طول مدت بیماری نقش پررنگی دارد.
13) جلوگیری از بیماری اسکروی
اسکِروی (Scurvy) یا اسکوربوت (Scorbut) یک بیماری جدی است که در اثر کمبود شدید ویتامین C ایجاد می‌شود. عدم مصرف مقادیر کافی میوه‌ها و سبزیجات تازه، علت اصلی ابتلا به این بیماری است. در صورتی که اسکروی درمان نشود، پس از مدتی منجر به بروز علائم آزاردهنده و بعضاً خطرناکی شده و حتی می‌تواند حیات فرد را با تهدید روبه‌رو کند. علائم اصلی اسکروی شامل موارد زیر است:
- خونریزی لثه
- شل‌شدن و حتی افتادن دندان‌ها
- کم‌خونی
- خستگی مزمن
- خونریزی زیر پوستی و کبودی بدن
- بروز لکه‌های ریز قرمز یا آبی‌رنگ روی پوست
- درد و تورم در پاها
اگرچه این مشکل در دنیای امروز کمتر دیده می‌شود، اما هر فردی که به مدت چند هفته، میوه و سبزیجات تازه مصرف نکند، می‌تواند دچار کمبود ویتامین سی و بروز علائم آن شود. شواهد نشان می‌دهد حداقل از 300 سال پیش مردم از ویتامین سی به عنوان درمان اسکروی استفاده می‌کرده‌اند. دریانوردان برای پیشگیری از ابتلا به این مشکل، مقادیر کافی لیموترش تازه به همراه خود می‌بردند و به صورت روزانه استفاده می‌کردند.
14) درمان مسمومیت ناشی از سرب
پایین آمدن سطح ویتامین C در خون سبب افزایش سرب در آن می‌شود. استفاده منظم از مکمل‌های ویتامین C توسط افراد سیگاری سبب کاهش سطح سرب در بدن آن‌ها می‌شود.
15) مبارزه با سکته مغزی
مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین C سبب پیشگیری از سکته‌های مغزی می‌شود. ویتامین C می‌تواند با کاهش فشار خون مانع از بروز این قبیل سکته‌ها شود. سطح پایین ویتامین سی نیز می‌تواند خطر خونریزی مغزی را افزایش دهد.
16) بهبود حال روحی
تحقیقات صورت‌گرفته روی افراد بیمار مشخص کرده‌اند که دریافت مقدار مناسبی ویتامین C می‌تواند حال روحی آن‌ها را بهبود بخشد. از مکمل‌های ویتامین C می‌توان برای کاهش اضطراب در دانش‌آموزان استفاده کرد.
17) کمک به کاهش وزن
دریافت ویتامین C به میزان کافی، چربی‌سوزی در بدن را در طول ورزش افزایش می‌دهد. از این رو، کمبود ویتامین سی می‌تواند مانع از کاهش وزن و چربی شود. این ویتامین متابولیسم بدن را افزایش داده و به کاهش وزن کمک می‌کند.
18) افزایش انرژی
ویتامین C به شما در رفع درد و خستگی کمک می‌کند. طبق مطالعات صورت‌گرفته، مصرف این ویتامین به طور قابل توجهی خستگی را در افراد کارمند کاهش می‌دهد. همچنین مکمل‌های ویتامین C سبب بهبود سطح فعالیت فیزیکی در مردانی می‌شود که بدن آن‌ها از لحاظ میزان ویتامین C در وضعیت هشدار قرار دارد.
19) بهبود جای زخم و سوختگی‌ها
شواهد اولیه نشان می‌دهد که ویتامین C می‌تواند باعث تسریع در روند بهبود زخم شود و حتی نیاز بیماران دچار سوختگی‌های شدید به ونتیلاسیون را کاهش دهد. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ویتامین C به از بین رفتن جای زخم ناشی از سوختگی کمک می‌کنند. مقدار بالای این ویتامین، سبب کاهش نشت مویرگی می‌شود (خارج شدن پلاسمای خون از درون رگ به بافت‌های اطراف) که بعد از سوختگی ایجاد می‌شود. همچنین از آنجا که ویتامین سی به رشد بافت پوست جدید کمک می‌کند، به شکل حیرت‌‌انگیزی برای درمان زخم و سوختگی مفید است.
20) درمان آفتاب‌سوختگی
خواص آنتی‌اکسیدانی این ویتامین، نقش مهمی در تولید کلاژن ایفا کرده و به درمان آفتاب‌سوختگی کمک می‌کند. مصرف ویتامین C خوراکی یا مصرف موضعی ویتامین C می‌تواند به بهبود بیماری‌ها کمک کند. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که ویتامین سی تنها باید به عنوان یک ماده افزودنی به کرم ضد آفتاب استفاده شود و نه به عنوان یک جایگزین برای آن.
نکته مهم: دقت کنید محصولات موضعی حاوی درصدهای بالای ویتامین C را نمی‌توان روی پوست آفتاب‌سوخته یا آسیب‌دیده استفاده کرد. این محصولات خاصیت لایه‌برداری دارند و فقط می‌توانند روی پوست سالم استفاده شوند.
علاوه بر کرم ضد آفتاب طیف گسترده که از آسیب مضرات نور خورشید جلوگیری می‌کند، ویتامین C هم باعث کاهش اثرات اِریتما ناشی از پرتو فرابنفش UVB می‌شود. اریتما، قرمزی سطح پوست است به صورتی که معمولاً مویرگ‌های خونی سطحی در اثر آسیب یا حساس شدن گشاد می‌شوند.
21) محافظت در برابر تغییر رنگ پوست
ویتامین C از DNA در مقابل واکنش‌های فتوشیمیایی محافظت می‌کند. این واکنش‌ها می‌توانند منجر به ایجاد تومور، تغییر رنگ پوست و انواع مختلف سرطان پوست شوند. این ویتامین همچنین تولید «دایمر پیریمیدین» را مهار می‌کند که علت اصلی ایجاد ملانوما در انسان است. علاوه بر این، ویتامین سی به کم‌رنگ شدن کک و مک‌ها و نشانه‌های پیری پوست، لطافت، روشنی و کمک می‌کند.
22) ویتامین سی به درمان اگزما کمک می‌کند
یک روش مناسب برای درمان اگزما، استفاده از ترکیب ویتامین C و زینک است. اگر به اگزما مبتلا هستید، مصرف 500 تا 1000 میلی‌گرم ویتامین C و 15 میلی‌گرم زینک به صورت روزانه می‌تواند مکمل درمانی مناسبی برای شما باشد.
23) کمک به ساخت کلاژن
ویتامین سی یکی از اجزای مورد نیاز برای ساخت هیدروکسی‌پرولین و هیدروکسی‌لایزین است. بدن ما به این ترکیبات شیمیایی برای پیوند مولکول‌هایی که کلاژن تولید می‌کنند، نیاز دارد. ترکیبات مذکور همچنین خاصیت ارتجاعی و سفتی پوست را بالا می‌برند. کمبود کلاژن باعث کدر و مرده به نظر رسیدن پوست می‌شود. کلاژن از پایه باعث جوانی مجدد پوست می‌شود و چین و چروک و علائم پیری را کاهش می‌دهد.
منبع :
