انواع زرشک و ویژگی های مربوط به هر کدام

یکی از انواع میوه ها و محصولات شناخته شده در ایران که بومی کشور ما نیز محسوب می شود زرشک است. هر چند این روزها این محصول مهم در کشورهای دیگر نیز تولید و کاشت می شود ولی باز هم می ‌توان گفت که ایران یکی از بزرگ ترین و اصلی ترین تولید کنندگان زرشک در دنیا است. این محصول به دلیل داشتن خواص فراوان در خانواده گیاهان دارویی نیز قرار دارد و دارای تاریخچه استفاده ۲۵۰۰ ساله است. اگر شما نیز جزو آن دسته از افرادی هستید که به این میوه خوش طعم و مفید علاقه دارید و می خواهید با انواع مختلف آن آشنا شوید ادامه این متن را از دست ندهید زیرا در این مقاله قصد داریم انواع مختلف زرشک را همراه با خواص هرکدام به شما معرفی کرده و اطلاعات مفیدی در رابطه با این محصول مهم به شما ارائه دهیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

آشنایی با زرشک

همان طور که اشاره شد زرشک جزو محصولاتی است که علاوه بر مصرف خوراکی به شیوه های مختلف ، به عنوان یک گیاه دارویی نیز محسوب می شود و از خواص و فواید فراوانی برای بدن برخوردار است زرشک از طبع سرد و خشکی برخوردار است و می توان گفت بیش تر در مناطقی به عمل می آید که نیمه گرمسیری باشند. منطقه ‌ای با این مشخصات آب و هوایی در کشور ما ، استان خراسان است. به طوری که حدود ۹۵ درصد از زرشک تولیدی در دنیا در استان خراسان و به خصوص خراسان جنوبی تولید می شود. این محصول به سبب حجم تولید بالایی که در کشور دارد یکی از مهم ترین محصولات برای صادرات محسوب می شود. در ادامه شما را با انواع مختلف این محصول مهم و استراتژیک آشنا می کنیم.

عوامل موثر در ایجاد انواع مختلف زرشک

یکی از مهم ترین عوامل و دلایلی که سبب می شود زرشک ها دارای انواع مختلفی می باشند ، آب و هوا و شرایط منطقه ای است که زرشک در آن جا کشت می شود. به عبارت دیگر تفاوت های اقلیمی و آب و هوایی باعث ایجاد تنوع در گونه های مختلف زرشک می شود و سبب تنوع در این محصول شده است. به طور کلی زرشک های ایرانی بر اساس رنگی که دارند در دو دسته کلی تقسیم بندی می شود که شامل : زرشک سیاه و زرشک قرمز هستند. انواع دیگری هم از زرشک وجود دارد ولی به عنوان زیر مجموعه از یکی از این دو دسته اصلی قرار می گیرد. در ادامه تمام این نمونه ها را نیز معرفی خواهیم کرد.

انواع زرشک

• زرشک سیاه :

خاستگاه رشد و تولید این نوع زرشک در مناطق کوهستانی است و باید گفت این زرشک از نوع وحشی محسوب می شود و در نتیجه یک محصول کاملا ارگانیک و طبیعی به حساب می آید. به همین دلیل زرشک سیاه از خواص بیش تری در مقایسه با سایر انواع زرشک برخوردار است. این نوع نگرش بیش تر در مناطق گرم و خشک در استان خراسان جنوبی و همین طور در استان ‌های مرکزی کشور رشد می کند. از خصوصیات منحصر به فرد این زرشک این است که بربرین که جزو مواد اصلی تشکیل دهنده زرشک است و دلیل اکثر خواص درمانی و دارویی زرشک مانند : سلامت قلب ، کاهش کلسترول ، کاهش قند خون و غیره به شمار می آید ؛ در زرشک سیاه به مقدار قابل توجهی بیش تر از انواع دیگر زرشک وجود دارد.

البته نکته ‌ای که در رابطه با این نوع زرشک وجود دارد این است که این محصول به دلیل خود رو بودن و وحشی بودن بسیار کمیاب است و در نتیجه قیمت بالایی نیز دارد. به این صورت که در فصل برداشت زرشک تنها می توان زرشک سیاه را به مقدار کم و آن هم در برخی از فروشگاه ها پیدا کرد. به طور کلی باید گفت از این زرشک به دلیل خواص فراوانی که دارد بیش تر برای آبگیری استفاده می شود و به دلیل رنگ سیاهی که دارد برای استفاده در مصارف غذایی مناسب نیست.

• زرشک قرمز :

بخش عمده ای از زرشک تولیدی در ایران از نوع زرشک قرمز است که به صورت تازه و خشک به مشتریان عرضه می شود. از این زرشک استفاده های فراوانی می شود به طوری که می توان از نوع خشک آن برای مصارف غذایی و پخت و پز استفاده کرد و نمونه تازه آن را به منظور آبگیری مورد استفاده قرار داد. زرشک قرمز دارای انواع مختلفی است که از نظر ظاهری و در حالت تازه شبیه به یکدیگرند ولی نوع خشک شده آن ها به دلیل شرایط نگهداری و روش خشک کردن دارای تفاوت هایی است و به سه دسته کلی : زرشک پفکی ، زرشک دانه اناری و زرشک کوهی تقسیم می شود. که در ادامه به معرفی هر کدام می پردازیم.

• زرشک پفکی :

این نوع از زرشک قرمز یکی از پر مصرف ترین زرشک ها در میان انواع مختلف زرشک ایرانی است. زرشک پفکی که پای ثابت سفره ایرانیان است معمولاً در ابتدای فصل پاییز برداشت می شود. این نوع زرشک با شاخه از درخت جدا می شود و سپس از شاخه های جدا شده به انبار های تاریکی منتقل می شود که فاقد هر گونه رطوبت باشد و از هوای خنکی برخوردار باشند. تا زمانی که زرشک ها به صورت کامل خشک شوند در این محیط نگهداری می شوند.

فرایند خشک شدن و تبدیل شدن زرشک به زرشک پفکی پروسه زمان بری است و معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه طول می کشد. از طرف دیگر خشک شدن تدریجی زرشک تازه باعث می شود زرشک تولیدی ، یک محصول مرغوب و دارای رنگ عطر و طعم بسیار عالی باشد. به همین دلیل زرشک پفکی یکی از مرغوب ترین انواع زرشک قرمز برای مصرف خانگی شناخته می شود. پس از این که زرشک به صورت کامل خشک شد آن را به وسیله دستگاه های مخصوصی از شاخه جدا می کنند و به عبارتی زرشک به صورت کامل تمیز می شود. زرشک پفکی مرغوب خصوصیات ظاهری خاصی دارد به این صورت که از رنگ قرمز روشنی برخوردار است و به صورت باد کرده و سبک است.

• زرشک دانه اناری :

این نوع زرشک قرمز نیز مانند زرشک پفکی معمولاً در اوایل فصل پاییز برداشت می شود ، ولی نوع برداشت و فراوری آن با زرشک پفکی متفاوت است. زرشک های دانه اناری با خوشه از درخت جدا می شوند و سپس به محل نگهداری و آماده سازی منتقل می شوند. دلیل این که زرشک را با خوشه از درخت جدا می‌ کنند این است که به فرایند خشک شدن آن ها سرعت می بخشد و کار را راحت تر می کند. زرشک دانه اناری بعد از جدا شدن خوشه ها در برابر نور مستقیم آفتاب خشک می شود و پس از خشک شدن با استفاده از دمیدن باد و استفاده از دستگاه های مخصوصی مانند : دستگاه سورت از تیغ ها و خرده های شاخه های خوشه جدا می شود و در این حالت زرشک آماده مصرف می شود.

این نوع زرشک به دلیل خشک شدن در برابر نور آفتاب دارای رنگ تیره تری است از نظر طعم و مزه نیز اندکی به سمت تلخی می رود. زرشک دانه اناری دارای مصرف غذایی نیز است ولی به دلیل داشتن کیفیت پایین تر نسبت به زرشک پفکی و زیبایی ظاهری کم تر در غذا ، فروش چندان بالایی ندارد. البته نکته ای که در رابطه با این زرشک می توان گفت این است که این زرشک در مقایسه با سایر انواع زرشک ها با قیمت مناسب تری به مشتریان عرضه می شود.

• زرشک کوهی :

یکی دیگر از انواع زرشک قرمز ، زرشک کوهی است که مانند زرشک سیاه در کوهستان ها رشد می کند. این نوع زرشک همانند زرشک سیاه نوعی گیاه خود رو محسوب می شود ولی از نظر منطقه ای که در آن می روید با زرشک سیاه متفاوت است. زرشک های کوهی به دلیل این که در مناطق کوهستانی و جنگلی و به طور کلی در مناطق مرطوب شمالی دیده می شوند ، از رنگ قرمز و روشن تری برخوردار هستند و به دلیل این که گیاهی خود رو هستند ، میزان محصول سالیانه آن رابطه مستقیمی با میزان بارندگی سالیانه و شرایط آب و هوایی دارد. این نوع زرشک به دلیل طبیعی بودن و ارگانیک بودن عطر ، مزه و رنگ بهتری دارد ، ولی برداشت و عرضه آن از محدودیت برخوردار است و مانند زرشک سیاه در بازار کمیاب است و بیش تر حجم آن برای صادرات مورد استفاده قرار می گیرد.

از این نوع زرشک نیز به صورت خشک برای مصارف خانگی و نوع تازه آن به منظور آبگیری مورد استفاده قرار می گیرد. زرشک کوهی از دانه های ریزی برخوردار است و رنگ آن در مقایسه با انواع دیگر زرشک قرمز کمی پررنگ تر است.

تا به این جا با انواع زرشک و ویژگی های هر کدام به طور کامل آشنا شدید و می توانید با اطلاعاتی که به شما ارائه شد برای انتخاب محصول مورد نظر خود اقدام کنید. همان طور که مشاهده کردید زرشک ها از نظر خواص و مزایا تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و فقط به دلیل ویژگی های خاصی که هر کدام دارند با قیمت های مختلفی عرضه می شوند. شما می توانید بر اساس درآمد خانوار یکی از انواع آن ها را تهیه کنید. همچنین باید توجه داشته باشید که انتخاب نوع زرشک به نوع مصرف شما نیز بستگی دارد.

چه نوع زرشکی برای مصرف خانگی مناسب است ؟

اکنون با توجه به ویژگی ها و مشخصاتی که در رابطه با هر کدام از انواع زرشک ها بیان شد ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که کدام نوع زرشک برای مصرف خانگی مناسب تر است ؟ در پاسخ به این سوال نیز باید بگوییم که مناسب ترین انواع زرشک برای استفاده خانگی به منظور تزیین پلو یا استفاده درون غذاها زرشک پفکی و زرشک دانه اناری است. این دو نوع از انواع معروف زرشک قرمز هستند که تنها از نظر روش فرآوری با یکدیگر متفاوت هستند. این دو نوع زرشک دارای رنگ زیبا و ظاهر مناسبی هستند و می توانند به زیباتر شدن غذاهای شما و طعم بهتر آن ها کمک کند. البته باید توجه داشته باشید زرشک پفکی از میان انواع مختلف زرشک به دلیل داشتن ظاهری برجسته ‌تر قیمت بالاتری نیز دارد.

نتیجه گیری

همان طور که اشاره شد یکی از محصولات پر کاربرد و پر طرفدار در کشور ما زرشک است که دارای انواع مختلفی است و هر کدام دارای ویژگی ها و خواص منحصر به فردی هستند. به طور کلی خواص زرشک های گفته شده اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند و بیش ترین اختلاف از نظر ظاهری و شیوه فراوری زرشک است. شما می توانید با توجه به اطلاعاتی که در بخش های قبل به شما ارائه شد و بر اساس نیاز خود نوع مناسبی از زرشک را انتخاب کرده و نسبت به خرید زرشک درجه یک اقدام کنید. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که اگر در زمینه تشخیص کیفیت و مرغوبیت زرشک تجربه چندانی ندارید می توانید فروشگاه یا تولید کننده معتبر و شناخته شده در این زمینه را پیدا کرده و خرید خود را از آن جا انجام دهید تا خیلتان بابت کیفیت محصولی که تهیه می کنید راحت و آسوده باشد.